Tiêm vắc xin phòng viêm gan B cho trẻ tại Phòng tiêm chủng SAFPO Cao Bằng. (Ảnh: Thủy Tiên)

Viêm gan vi rút là bệnh truyền nhiễm do nhiều loại vi rút khác nhau gây ra, trong đó thường gặp nhất là viêm gan A, B, C, D và E. Trong số đó, viêm gan B và C được xem là hai loại nguy hiểm nhất do có khả năng chuyển sang mạn tính và dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề.

Tùy vào từng loại, vi rút viêm gan có thể lây truyền qua nhiều đường khác nhau. Viêm gan A và E lây qua đường tiêu hóa, thường là do ăn uống phải thực phẩm, nước uống nhiễm vi rút. Viêm gan B, C và D lại lây chủ yếu qua đường máu và dịch cơ thể, bao gồm: Lây từ mẹ sang con; truyền máu không an toàn; tiếp xúc với máu của người bệnh qua các vết thương hở, dụng cụ không được khử trùng khi xăm mình, xỏ lỗ tai, làm móng; dùng chung bơm kim tiêm; quan hệ tình dục không an toàn... Đặc biệt, viêm gan D chỉ xảy ra ở những người đã nhiễm viêm gan B, do vi rút D cần sự hỗ trợ của vi rút B để tồn tại và nhân lên.

Triệu chứng của viêm gan vi rút khá đa dạng, có thể không rõ ràng khiến người bệnh dễ chủ quan. Một số biểu hiện thường gặp bao gồm: Sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn, đau tức vùng hạ sườn phải, vàng da, vàng mắt. Người bệnh có thể thấy nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu hoặc không có triệu chứng gì trong giai đoạn đầu. Chính vì vậy, nhiều trường hợp chỉ được phát hiện khi bệnh đã tiến triển nặng.

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm gan vi rút có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Xơ gan, suy gan cấp hoặc mạn tính, ung thư gan, rối loạn chức năng gan là những biến chứng thường thấy ở các trường hợp viêm gan B và C kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng của người bệnh.

Một số đối tượng có nguy cơ cao mắc viêm gan vi rút bao gồm: Người từng truyền máu hoặc chạy thận nhân tạo, nhân viên y tế thường xuyên tiếp xúc với máu, người quan hệ tình dục không an toàn, trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm viêm gan B, người tiêm chích ma túy và những người đang sinh sống tại khu vực có tỷ lệ lưu hành bệnh cao…

Phòng ngừa là biện pháp quan trọng và hiệu quả nhất trong kiểm soát viêm gan vi rút. Người dân có thể phòng tránh viêm gan vi rút qua các biện pháp sau:

Tiêm vắc xin phòng bệnh

Hiện đã có vắc xin phòng viêm gan A và B, với hiệu quả bảo vệ cao nếu tiêm đủ liều và đúng lịch. Đặc biệt, trẻ sơ sinh cần được tiêm vắc xin viêm gan B ngay trong vòng 24h đầu sau sinh để phòng lây truyền từ mẹ sang con. Đây là phương pháp chủ động và bền vững nhất trong phòng ngừa viêm gan vi rút.

Đối với các loại viêm gan C, D và E, hiện chưa có vắc xin phòng ngừa, nên cần đặc biệt chú trọng các biện pháp phòng ngừa chủ động khác.

Đảm bảo vệ sinh ăn uống

Người dân cần thực hiện thói quen ăn chín, uống sôi, tránh sử dụng thực phẩm, nước uống không rõ nguồn gốc, đồng thời duy trì vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, nhất là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Đặc biệt, cần chú ý khi sử dụng hải sản sống hoặc thực phẩm tươi sống, vì đây có thể là nguồn lây viêm gan A và E.

Phòng tránh lây qua đường máu và tình dục

Cần hạn chế các hành vi nguy cơ như dùng chung kim tiêm, sử dụng dao cạo, bàn chải đánh răng, hoặc xăm trổ, xỏ khuyên tại các địa điểm không đảm bảo vô trùng. Các cơ sở y tế cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình tiệt trùng dụng cụ và sử dụng kim tiêm một lần để hạn chế nguy cơ lây nhiễm chéo. Đồng thời, mỗi người cần duy trì quan hệ tình dục an toàn, sử dụng bao cao su đúng cách là biện pháp quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ lây truyền virus viêm gan, đặc biệt là viêm gan B và C.

Khám sức khỏe và xét nghiệm chức năng gan định kỳ

Khuyến khích người dân, đặc biệt là các nhóm nguy cơ cao, nên xét nghiệm tầm soát viêm gan B, C để phát hiện sớm tình trạng nhiễm bệnh. Đây là một trong những bước quan trọng giúp phát hiện sớm các trường hợp nhiễm vi rút viêm gan, từ đó có hướng điều trị kịp thời, tránh để bệnh tiến triển âm thầm. Việc theo dõi sức khỏe gan cũng giúp đánh giá hiệu quả các biện pháp phòng ngừa đang áp dụng.

Viêm gan vi rút là hiểm họa sức khỏe cộng đồng, nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu được chủ động kiểm soát ngay từ đầu. Mỗi người dân cần nâng cao ý thức, thực hiện các biện pháp phòng ngừa viêm gan bắt đầu từ những hành động nhỏ trong sinh hoạt hằng ngày, để bảo vệ chính mình, người thân và góp phần xây dựng cộng đồng khỏe mạnh hơn.

Hoàng Trang (St)