Những điều cần biết về phòng ngộ độc khí than khi sưởi ấm và cách xử trí
Thời tiết năm nay đang rét đậm rét hại, người dân tại một số địa phương thường đốt than củi, than hoa... để sưởi ấm. Đây là thói quen nguy hiểm, đã làm nhiều người tử vong. Những ngày gần đây, khi thời tiết chuyển sang mùa đông rất thường gặp những ca ngộ độc do sử dụng than để sưởi ấm.
(ảnh minh hoạ)
Nguyên nhân thường là nổ máy ôtô, xe máy, đốt than trong phòng ngủ, nhà
chật hẹp lại đóng kín cửa, việc cháy sẽ đốt hết khí ôxy, sản sinh ra khí CO gây
ngộ độc. Với đặc điểm của khí CO là không màu, không mùi vị nên rất khó nhận
biết, nhất là khi đang ngủ.
Ngộ độc khí than là
bệnh cảnh điển hình của thiếu ôxy não, trong khi các tế bào chất xám chỉ huy
mọi hoạt động của con người, rất nhạy cảm với tình trạng thiếu ôxy. Vì vậy, khi
ngộ độc khí than, các tế bào này sẽ tổn thương trước. Quá trình nhiễm độc khí
xảy ra rất nhanh, khi bệnh nhân bắt đầu cảm thấy có điều gì đó “bất thường”
cũng là lúc không còn khả năng kháng cự rồi lịm dần. Trường hợp ngộ độc nặng
thường sẽ dẫn tới tử vong, trường hợp nhẹ sẽ gây nên những tổn thương não
khó hồi phục nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.
Những biểu hiện chính khi ngộ độc khí CO là người sưởi than ấm khi có các triệu chứng tản
mạn và không đặc hiệu. Nếu ngộ độc nhẹ thường chỉ thấy đau đầu, buồn nôn, chóng
mặt, nôn, mệt mỏi... làm người bệnh dễ nhầm với nhiều bệnh khác.
Ngộ độc vừa: Nạn
nhân thấy đau ngực, khó tập trung, nhìn mờ, khó thở khi gắng sức nhẹ, mạch
nhanh, thở nhanh, hoại tử cơ, thất điều.
Ngộ độc
nặng: Thấy đau ngực, hồi hộp, mất định hướng, co giật, hôn mê, rối loạn
nhịp tim, tụt huyết áp, thiếu máu cơ tim, bỏng da, tiểu tiện, đại tiện không tự
chủ. Có thể bị ngất, tím ở môi và các đầu ngón tay, ngón chân, khó thở, thở
trào bọt hồng. Tay chân sưng đau, nước tiểu sẫm màu, đỏ và ít dần.
Những di chứng thần kinh, tâm thần gặp ở nhiều trường hợp ngộ độc CO, sau khi hồi
phục người bệnh thay đổi tính cách, giảm trí nhớ, giảm tập trung, liệt nửa
người, vận động bất thường, đi đứng khó khăn, cử động chậm, tay chân cứng và
run, cơ mặt bị liệt. Những biểu hiện này được gọi là hội chứng thần kinh - tâm
thần muộn, chiếm tới 40% trường hợp nạn nhân bị ngộ độc khí CO.
Cách Xử trí khi có người bị ngộ độc khí CO, người bị ngộ độc khí CO thường ở trong phòng đóng kín cửa nhưng có động cơ
đang nổ như: xe máy, máy phát điện hoặc bếp than, củi… mà bệnh nhân bất tỉnh
cần nghĩ ngay đến ngộ độc khí. Nhanh chóng mở các cửa, khẩn trương đưa nạn nhân
ra khỏi khu vực nhiễm độc đưa vào nơi thoáng khí, làm các động tác hô hấp nhân
tạo đồng thời chuẩn bị đưa đến cấp cứu ở cơ sở y tế gần nhất để được xử lý và
điều trị kịp thời vì khi ngộ độc mức độ CO trên 60% thì tỷ lệ hôn mê và tử vong
cao. Cần hết sức chú ý đảm bảo an toàn cho người thực hiện cấp cứu. Có thể vừa hà hơi thổi ngạt, vừa nhanh chóng chuyển đến cơ sở y tế gần nhất
để được xử trí đúng cách và kịp thời.
Để phòng tránh ngộ độc khi CO cần thực hiện tốt
các biện pháp sau:
Để phòng tránh ngộ
độc khí than, người dân tuyệt đối không được sưởi ấm bằng than củi và đóng kín
cửa hoặc sưởi ấm để tắm; hoặc nấu nướng trong không gian kín, kể cả dùng khí
gas bởi khi đốt, ôxy trong không khí sẽ tiêu hao dần, khí CO hoặc CO2 độc
hại sẽ ngày càng tăng.
Phản ứng đốt cháy
trong điều kiện thiếu ôxy, sẽ hình thành CO ngày càng nhiều. 2 tác động đồng
thời này là nguy cơ khiến những người trong phòng kín nhanh chóng tử vong.
Thường xuyên kiểm tra thiết bị an toàn của bếp gas, lò sưởi, hệ thống thông
hơi.
Không đặt máy phát
điện ở nơi kín như tầng hầm, nhà để xe hoặc để gần cửa phòng ở. Ở nơi làm việc
có khí CO như lò gạch, lò luyện kim, xưởng máy... phải đo nồng độ CO định kỳ và
có biện pháp xử lý để nồng độ CO không vượt quá ngưỡng cho phép.
Ngọc Anh