Nước là nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá là nguồn sống thiết yếu của con người và đông đảo những loài sinh vật trên trái đất. Tuy nhiên, hiện nay việc đảm bảo nguồn nước sạch sinh hoạt của cả nước nói chung và nông thôn nước ta nói riêng đã, đang và sẽ còn ở mức báo động, rất cần sự nỗ lực của cộng đồng, ý thức trách nhiệm của người dân và quyết tâm của cả của hệ thống chính trị.
Hình minh họa
Nước sạch đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe và cuộc sống của con người. Nước sạch giúp cho con người duy trì cuộc sống hàng ngày bởi con người sử dụng nước sạch để cung cấp cho các nhu cầu ăn uống, hoặc sử dụng cho các hoạt động sinh hoạt. Nước chiếm 70% - 80% trọng lượng cơ thể và có một vai trò hết sức quan trọng đối với cuộc sống, sức khỏe
(chuyển hóa, thải độc, vận chuyển dinh dưỡng và dưỡng khí, điều hòa thân
nhiệt…). Nước đồng thời cũng là yếu tố gây nên các bệnh lây nhiễm và các bệnh
không lây nhiễm nếu việc cấp nước không tuân thủ đảm bảo an toàn - nước bị
nhiễm bẩn.
Nước là chất
quan trọng để các phản ứng hóa học và sự trao đổi chất diễn ra không ngừng
trong cơ thể. Nước là một dung môi, nhờ đó tất cả các chất dinh dưỡng được đưa
vào cơ thể, sau đó được chuyển vào máu dưới dạng dung dịch. Uống không đủ
nước ảnh hưởng đến chức năng của tế bào cũng như chức năng các hệ thống trong
cơ thể. Uống không đủ nước sẽ làm suy giảm chức năng thận, thận không đảm đương
được nhiệm vụ của mình, kết quả là trong cơ thể tích lũy nhiều chất độc hại.
Những người thường xuyên uống không đủ nước da thường khô, tóc dễ gãy, xuất
hiện cảm giác mệt mỏi, đau đầu, có thể xuất hiện táo bón, hình thành sỏi ở thận
và túi mật. Đối với cơ thể sống, thì thiếu nước là một hiểm họa, thiếu ăn
con người có thể sống được vài tuần, còn thiếu nước thì con người không thể
sống nổi trong vài ngày.
Nước là yếu
tố cần thiết không chỉ cho nguồn sống của con người mà nó còn là nguồn sống cho
tất cả sinh vật có trên hành tinh này, vai trò của nước còn cần thiết sử dụng
trong sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp, sản xuất công nghiệp...
Nước chiếm 3/4 diện tích trái đất nhưng lại có đến 97% là nước mặn ở những đại dương, chúng ta không thể sử dụng được cho những mục đích hàng ngày và 99.7% trong số
3% nước ngọt lại tồn tại ở dạng băng đá và tuyết. Vậy chỉ còn 0.3% là nước ngọt
mà chúng ta có thể sử dụng được cho mục đích sinh hoạt.
Nước là nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá là nguồn sống thiết yếu của
con người và đông đảo những loài sinh vật trên trái đất. Tuy nhiên, hiện nay việc đảm bảo nguồn nước sạch sinh hoạt của cả nước nói
chung và nông thôn nước ta nói riêng đã, đang và sẽ còn ở mức báo động, rất cần
sự nỗ lực của cộng đồng, ý thức trách nhiệm của người dân và quyết tâm của cả
của hệ thống chính trị.
Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Tài nguyên nước Quốc tế (IWRA), Việt
Nam hiện thuộc nhóm quốc gia “thiếu
nước”. Nguồn nước nội địa của Việt Nam đạt trung bình kém, ở mức
3.840 m3/người/năm, thấp hơn 400 m3/người/năm so với mức bình quân toàn cầu. Bộ
Tài nguyên và Môi trường cũng dự báo, đến năm 2025 lượng nước bình quân đầu
người ở Việt Nam chỉ còn một nửa con số nêu trên. Đây được xem là một nghịch lý
đối với một quốc gia có mạng lưới sông ngòi và hệ thống ao hồ dày đặc.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra cảnh báo về tình trạng suy dinh
dưỡng ở trẻ em Việt Nam, hiện có khoảng 44% trẻ em bị nhiễm giun; 27% trẻ em
dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng; có khoảng 21% dân số đang sử dụng nguồn nước bị
nhiễm Asen, nguyên nhân chính là do thiếu nước sạch và vệ sinh môi trường kém.
Báo cáo gần đây của Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ ra rằng vẫn có đến 30% dân
số chưa nhận thức được tầm quan trọng của sử dụng nước an toàn. Vì những lý do
đó, WHO xếp Việt Nam vào nhóm nước có tình trạng an ninh nguồn nước đáng báo
động, nhất là ở khu vực nông thôn.
Xác định nước sạch là nhu
cầu thiết yếu của người dân, thời gian qua, Chính phủ, các bộ, ngành, địa
phương đã chú trọng triển khai Chương trình bảo đảm cấp nước an toàn khu vực
nông thôn, tập trung đầu tư công trình cấp nước sạch nhằm từng bước cải thiện
điều kiện sinh hoạt, vệ sinh, nâng cao sức khỏe cho dân cư nông thôn, giảm bệnh
tật, tạo cơ hội xóa đói, giảm nghèo, góp phần xây dựng nông thôn mới.
Tuần lễ Quốc gia Nước sạch và vệ sinh môi
trường hàng năm (từ ngày 29/4 đến ngày 6/5) do Thủ tướng Chính phủ phát động từ
năm 1998 và được các Ban ngành Trung ương, địa phương và nhân dân cả nước tích
cực hưởng ứng giúp đạt được những kết quả đáng khích lệ về cấp nước và vệ sinh
góp phần làm thay đổi chất lượng và điều kiện sống của người dân nông thôn.
Ngày 8/3/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 318/QĐ-TTg về
Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới và nông thôn mới nâng cao giai đoạn
2022-2025, trong đó nhấn mạnh và nâng chỉ tiêu tỷ lệ người dân nông thôn được
dùng nước sạch đạt quy chuẩn. Điều này thể hiện sự quan tâm và là quyết tâm của
Chính phủ về Chương trình nước sạch nông thôn.
Bên cạnh đó, gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định
1978/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn
đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 (gọi tắt là Chiến lược). Đây được xem là
bước đột phá để cải thiện chất lượng nước sinh hoạt vùng nông thôn. Trong đó,
Chiến lược đặt ra các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp về cấp nước và vệ sinh nông
thôn hướng tới phát triển bền vững, bảo đảm an sinh xã hội cho người dân nông
thôn, thu hẹp dần khoảng cách giữa nông thôn với thành thị, góp phần xây dựng
nông thôn mới.
Theo Chương trình, mục tiêu đến năm 2030, có 65% dân số nông thôn được
sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn, tối thiểu 60 lít/ngày. Đến năm 2045, phấn đấu
100% người dân nông thôn được sử dụng nước sạch và vệ sinh an toàn, bền vững;
50% điểm dân cư nông thôn tập trung có hệ thống thu gom nước thải sinh hoạt,
30% nước thải sinh hoạt được xử lý; 100% hộ chăn nuôi, trang trại được xử lý
chất thải chăn nuôi.
Để đạt được mục tiêu trên, Chiến lược đưa ra các giải pháp cụ thể như:
Về cấp nước sạch nông thôn, Chiến lược thực hiện đầu tư xây dựng công trình cấp
nước sạch tập trung gắn với khai thác, quản lý vận hành theo quy hoạch được duyệt,
đảm bảo an ninh nguồn nước, thích ứng biến đổi khí hậu; đầu tư xây dựng công
trình cấp nước sạch tập trung quy mô lớn, đồng bộ, liên xã, liên huyện, kết nối
với hệ thống cấp nước đô thị ở những nơi phù hợp để đảm bảo công trình hoạt
động hiệu quả, bền vững; ưu tiên sử dụng nguồn nước từ hệ thống công trình thủy
lợi, hồ chứa, đập dâng cho cấp nước sinh hoạt. Tuy nhiên, để thực hiện Chiến
lược này thành công, theo các chuyên gia lĩnh vực tài nguyên nước, việc đầu tư
phải đủ và triển khai có chọn lọc theo đặc thù của từng vùng miền, địa phương;
phải có cam kết mạnh mẽ để “không ai bị bỏ lại phía sau”, đồng thời phải tiếp
cận theo hướng đa chiều với sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành từ Trung
ương đến địa phương.
Nước sạch là
tài nguyên quý giá nhưng không phải là vô tận vì vậy mọi người phải có ý thức
khai thác bảo vệ và tiết kiệm nguồn nước sạch. Để đảm bảo nước sạch và vệ sinh
môi trường chúng ta cần thực hiện tốt các biện
pháp giữ gìn, bảo vệ nguồn nước, cụ thể như sau:
Giữ sạch nguồn nước: Không
chăn thả gia súc - đổ rác gần nguồn nước, không phóng uế bậy, không thải trực
tiếp vào nguồn nước sạch, không dùng phân tươi làm phân bón; sử dụng thuốc trừ
sâu đúng hướng dẫn. Không vứt rác thải và xác súc vật xuống ao, suối, hồ gây ô
nhiễm nguồn nước. Cần hạn chế
tối đa việc sử dụng các hóa chất gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là môi trường
nước.
Tiết kiệm nước: Giảm
lãng phí khi sử dụng nước như: Tắt vòi nước khi không sử dụng; kiểm tra, bảo
trì cải tạo tại đường ống, bể chứa nước để chống thất thoát nước; dùng lại
nguồn nước bể bơi, nước mưa vào những việc thích hợp như cọ rửa sân, tưới
cây...
Xử lý phân người: Ứng
dụng tốt các giải pháp để xây dựng các loại cầu tiêu hợp vệ sinh (tự hoại, bán
tự hoại, hai ngăn, thấm dội nước)
Xử lý phân gia súc, động vật: Cần có
kế hoạch thu gom với hố ủ hợp vệ sinh, chuồng trại cách xa nguồn nước theo quy
định vệ sinh, không có nền thấm nước.
Xử lý rác thải sinh hoạt và chất thải
khác: Cần có phương tiện chứa rác có nắp đậy kín,
đủ sức chứa nhất là rác hữu cơ ở gia đình, khu tập thể cũng như ở nơi công cộng
đồng thời có biện pháp xử lý hợp vệ sinh không gây ô nhiễm nguồn nước.
Xử lý nước thải: Cần có
hệ thống xử lý nước thải do sinh hoạt (cống ngầm kín) rồi đổ ra hệ thống cống
chung, đồng ruộng hoặc sông sau khi đã được xử lý chjung hoặc riêng. Nước thải
công nghiệp, y tế phải xử lý theo quy định môi trường trước khi thải ra cộng
đồng.
Nước giữ một vai trò đặc biệt trong đời sống
sinh tồn và phát triển của con người. Việc cung cấp nước sạch và đầy đủ là một
trong những điều kiện cơ bản để bảo vệ sức khỏe của con người. Bảo đảm nguồn
nước sạch và vệ sinh môi trường sẽ góp phần khống chế được 80% bệnh tật. Chính vì vậy, việc bảo vệ tài nguyên nước đang trở thành vấn đề
lớn của cộng đồng, trong đó mỗi người dân cần ý thức được rằng: tiết kiệm và sử
dụng hợp lý nguồn tài nguyên nước không chỉ là tiết kiệm tiền mà còn bảo vệ
được cuộc sống của chính mình. Mỗi người chúng ta hãy sử dụng nước một cách hợp lý tránh lãng phí và có ý thức hơn trong việc bảo vệ môi
trường, tránh làm
cho ô nhiễm nguồn nước ảnh
hưởng đến sức khỏe của cộng đồng.
Bảo An