Một số biện pháp xử lý nước hộ gia đình bằng các biện pháp đơn giản để có nước an toàn sử dụng ngay nhằm phòng chống các dịch, bệnh lây qua đường tiêu hóa như tay chân miệng, tả, lỵ, thương hàn..., áp dụng đối với những hộ gia đình chưa được cấp nước sạch từ các cơ sở cung cấp nước tập trung hoặc trong trường hợp khẩn cấp (như lũ lụt, hạn hán) không có nước sạch để sử dụng.
Sử dụng nước sạch tại
hộ gia đình ở xóm Bản Loà, xã Quang Hán, Trùng Khánh.
Theo báo cáo của Cục Quản lý môi
trường, Bộ Y tế, từ đầu năm
đến nay, tổng lượng mưa trên toàn quốc phổ biến ở mức thấp hơn trung bình nhiều
năm. Năm 2024 được dự báo
là một trong những năm nóng kỷ lục. Với tình trạng thiếu hụt nguồn nước tại các
hồ chứa lớn, đồng thời khả năng cao ảnh hưởng của hiện tượng El Nino vào nửa
cuối năm 2024 sẽ dẫn đến
nguy cơ xảy ra nắng nóng, hạn hán, thiếu nước nghiêm trọng trong thời gian tới. Để đảm bảo có
đủ nước sạch dùng cho mục đích sinh hoạt của người dân, đặc biệt là các hộ gia
đình chưa được cấp nước sạch từ các cơ sở cung cấp nước tập trung hoặc trong
trường hợp khẩn cấp (như lũ lụt, hạn hán) không có nước sạch để sử dụng, các
chuyên gia khuyến cáo, người dân nên lựa chọn nước giếng đào, nước giếng khoan
để xử lý chất lượng nước. Trường hợp không có nguồn nước ngầm, phải sử dụng
nước ao hồ, sông suối, kênh rạch thì cần lựa chọn những điểm có khả năng ít bị
ô nhiễm nhất, cố gắng lấy nước càng xa bờ càng tốt để xử lý.
Lựa chọn nguồn
nước
Nên lựa chọn
nước giếng đào, nước giếng khoan để xử lý. Trong trường hợp không có nguồn nước
ngầm phải sử dụng nước ao hồ, sông suối, kênh rạch thì cần lựa chọn những điểm
có khả năng ít bị ô nhiễm nhất, cố gắng lấy nước càng xa bờ càng tốt để xử lý
theo các bước hướng dẫn sau đây.
Làm trong nước
Làm trong bằng phèn chua: Dùng phèn chua với liều
lượng 1g phèn chua (một miếng bằng khoảng nửa đốt ngón tay) cho 20 lít nước.
Múc một gáo nước, hòa lượng phèn tương đương thể tích nước cần làm trong cho
tan hết, cho vào dụng cụ chứa nước và khuấy đều, chờ khoảng 30 phút cho cặn
lắng hết xuống đáy rồi gạn lấy nước trong.
Nếu không có phèn chua thì có thể dùng vải sạch để lọc
nước, giữ lại các cặn bẩn, làm vài lần cho đến khi được nước trong (chú ý vải
lọc bằng cốt tông để lọc nước đi qua được, cần thay vải khi thấy cặn trên vải
lọc nhiều).
Lưu ý: Trong trường hợp phải sử
dụng nguồn nước bề mặt quá đục hoặc nhiều phù sa cần lọc bỏ bớt phù sa bằng các
lớp vải màn trước khi làm trong nước.
Khử trùng nước
Sau khi nước đã được làm trong cần tiến hành khử trùng
nước. Có thể khử trùng nước bằng hóa chất hoặc đun sôi.
Khử trùng nước bằng hóa chất:
Đối với hộ gia đình: Thường khử trùng nước bằng
Cloramin B. Cloramin B được đóng gói dưới dạng viên với nhiều hàm lượng khác
nhau. Hiện nay phổ biến nhất là viên Cloramin B 0,25g hoặc viên Aquatabs 67mg
rất tiện lợi cho khử trùng các thể tích nước nhỏ như chum, vại, lu, xô, chậu
hoặc bể chứa nước nhỏ. Một viên Cloramin B 0,25g có thể khử trùng được 25 lít
nước, một viên Aquatabs 67mg có thể khử trùng được 20 lít nước trong.
Đối với nguồn nước cấp cho tập thể hoặc nhiều hộ gia
đình sử dụng: Khử trùng bằng hóa chất bột (thường là Cloramin B loại 27% clo
hoạt tính, Clorua vôi) và phải do cán bộ y tế chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện.
Cách khử trùng:
Viên Cloramin B 0,25g: Cho 1 viên Cloramin B 0,25g vào thùng đựng 25 lít nước
đã được làm trong, khuấy đều, đậy nắp, chờ 30 phút sau có thể sử dụng làm nước
sinh hoạt được.
Viên Aquatab 67mg: Cho 1 viên Aquatabs 67mg vào thùng đựng 20 lít nước đã
được làm trong, khuấy đều, đậy nắp chờ 30 phút có thể sử dụng được.
Khử trùng bằng hóa chất bột: Thường được sử dụng khử
trùng lượng nước cấp lớn. Lượng bột cần dùng được tính toán trên cơ sở nồng độ
yêu cầu là 10mg Cloramine hoạt tính trong l lít nước.
Đối với bột Cloramin B 27%, để khử trùng khoảng 300
lít nước cần tiến hành như sau: Hòa tan 3g bột Cloramin B 27% (tương đương 1/3
thìa canh) vào một gáo nước rồi đổ vào bể hoặc thùng chứa 300 lít nước đã được
làm trong, trộn đều, đậy nắp chờ 30 phút là có thể dùng được.
Lưu ý: Nước đã được khử trùng có thể sử dụng cho mục đích
sinh hoạt. Tuy nhiên, nước này vẫn phải đun sôi rồi mới uống trực tiếp được. Không tiến hành khử trùng đồng thời với đánh phèn vì
phèn làm mất tác dụng khử trùng của Clo. Sau khi khử trùng ngửi thấy mùi Clo thì việc khử trùng
mới có tác dụng. Nếu lỡ cho quá nhiều Clo thì mở nắp, chờ thêm nửa giờ
hoặc một giờ nữa cho bớt mùi nồng.
Đun sôi nước: Chỉ sử dụng nước để uống trực tiếp sau khi đã đun sôi. Nước sau khi đun
sôi không được để quá lâu, nên thường xuyên đun nước mới hàng ngày để uống. Trong trường hợp không có
hóa chất khử trùng, chỉ ăn uống nước đã đun sôi kỹ, không ăn các loại rau sống
rửa bằng nước chưa khử trùng.
Sử dụng các thiết bị lọc nước: Ngoài các biện pháp xử lý nước như trên, hộ gia đình có thể sử dụng
thêm thiết bị lọc để xử lý nước. Hiệu quả lọc nước của thiết bị phụ thuộc vào
chất lượng nước đầu vào, công nghệ lọc, tình trạng và chất lượng của thiết bị
lọc, thời gian sử dụng... Hiện nay có nhiều loại thiết bị lọc nước của nhiều
hãng với các loại công nghệ khác nhau. Nên sử dụng những thiết bị đã được kiểm
định, cấp phép của các cơ quan chức năng, đồng thời tuân thủ hướng dẫn sử dụng
của nhà sản xuất để đảm bảo hiệu quả lọc nước.
Lưu ý: Nước
đầu vào của các thiết bị lọc nước phải là nước đã được làm trong, không dùng
trực tiếp nước bề mặt từ ao hồ, sông suối, kênh rạch... để tránh bít tắc thiết
bị lọc.
Ngọc Anh