Bệnh Rubella hay còn gọi là bệnh sởi Đức hoặc sởi 3 ngày là một bệnh truyền nhiễm lành tính do virut Rubella gây nên, có thể xảy ra thành dịch. Tuy tỷ lệ tử vong và biến chứng rất thấp nhưng bệnh Rubella lại đặc biệt nguy hiểm với phụ nữ có thai, nhất là trong 12 tuần đầu thai kỳ vì có thể gây sảy thai, dị tật thai nhi và nguy cơ đẻ ra những trẻ mắc hội chứng Rubella bẩm sinh với các biến chứng nặng nề như bại não, tổn thương tim, mù mắt...
Để phòng bệnh Rubella cần thường xuyên rửa tay bằng xà phòng
Bệnh lưu hành trên toàn thế giới, thường
vào mùa đông xuân, có thể rải rác quanh năm. Người là ổ chứa vi rút duy nhất,
khoảng 20-50% người nhiễm vi rút không có triệu chứng. Bệnh lây truyền từ người
bệnh, người mang vi rút sang người lành trong thời gian từ 1 tuần trước khi
phát ban cho đến 1 tuần sau khi phát ban. Người bị nhiễm vi rút do hít phải hoặc
tiếp xúc trực tiếp với các dịch tiết đường hô hấp của người bệnh, người mang vi
rút. Những người chưa có miễn dịch đều có thể bị mắc bệnh. Người sau khi mắc bệnh
có miễn dịch bền vững; miễn dịch của mẹ truyền cho con có thể bảo vệ trẻ trong
vòng 6 đến 9 tháng sau khi sinh.
Các giai đoạn của bệnh
Thời
kỳ ủ bệnh: 16 - 18 ngày, có thể dao động từ 14 - 23
ngày, thường là 10 ngày kể từ khi tiếp xúc đến lúc sốt. Thời gian này người bệnh
đã bị nhiễm virut nhưng chưa có biểu hiện bệnh.
Thời
kỳ khởi phát: Trước khi phát ban 1 - 7 ngày; mệt mỏi,
đau đầu, sốt, viêm kết mạc nhẹ và sưng hạch; triệu chứng về hô hấp rất nhẹ hoặc
không có; ở trẻ em, phát ban có thể là biểu hiện đầu tiên của bệnh.
Thời
kỳ toàn phát:
- Nổi ban với 3 đặc điểm: ban bắt đầu
mọc ở trán, mặt và lan xuống lưng và các chi; ban dạng dát sẩn nhỏ, màu sáng
hơn so với ban sởi nhưng có thể kết hợp thành quầng đỏ, rộng; ban tồn tại từ 1
- 5 ngày, nhưng hay gặp nhất là 3 ngày (cho nên còn gọi Rubella là sởi 3 ngày).
- Sưng và đau các khớp cổ tay, khớp gối,
ngón tay và rõ nhất trong giai đoạn phát ban.
- Đôi khi có biểu hiện đau tinh hoàn ở
người trẻ tuổi.
Thời
kỳ lui bệnh: Các triệu chứng bệnh kéo dài 3 - 4
ngày rồi tự hết. Riêng triệu chứng đau các khớp có thể kéo dài từ 1 - 14 ngày
sau khi các biểu hiện khác của Rubella mất đi. Một năm sau có thể tái phát lại;
thời kì có thể lây bệnh cho người khác là khoảng 1 tuần trước và ít nhất 4 ngày
sau khi phát ban, nếu trẻ mắc hội chứng Rubella bẩm sinh có thể đào thải vi rút
qua phân cho đến 30 tháng tuổi.
Bệnh
rubella có nguy hiểm không?
Bệnh Rubella rất nguy hiểm đối với phụ
nữ có thai, đặc biệt là trong 3 tháng đầu của thai kỳ là giai đoạn hình thành
các bộ phận của thai nhi. Virut có thể qua hàng rào nhau thai, xâm nhập vào bào
thai và tác động tới quá trình phát triển của bào thai. Có khoảng một nửa số
trường hợp mắc bệnh không có dấu hiệu lâm sàng điển hình nên nhiều phụ nữ có
thai mắc Rubella không được phát hiện, gây ra nhiều hậu quả nặng nề về sức khỏe
đối với người mẹ và thai nhi.
Nhiễm Rubella trong thời kỳ đầu khi
mang thai có thể gây ra sẩy thai, thai chết lưu hoặc đẻ non. Trẻ sinh ra từ các
bà mẹ này có nguy cơ cao mắc hội chứng Rubella bẩm sinh với nhiều dị tật nghiêm
trọng như dị tật tim bẩm sinh, viêm não, ban xuyết huyết, giảm thính lực hoặc
điếc, đục thủy tinh thể, chậm phát triển... Ngoài ra, trẻ có thể mắc đái tháo
đường, vàng da, xuất huyết, xương thủy tinh, viêm não màng não, viêm phổi, nhẹ
cân, sinh non... gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe giống nòi. Một số trường
hợp trẻ tử vong do hậu quả của hội chứng Rubella bẩm sinh.
Hội chứng Rubella bẩm sinh có thể gặp
ở 70 - 90% trẻ sinh ra từ bà mẹ bị nhiễm Rubella trong 3 tháng đầu mang thai.
Để phòng bệnh
Rubella, Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân:
1. Cách phòng bệnh đặc hiệu là tiêm vắc xin Rubella đơn giá hoặc phối
hợp vắc xin Sởi- Rubella đầy đủ và đúng lịch cho trẻ em từ 1 tuổi đến 14 tuổi;
phụ nữ nên tiêm phòng trước khi có thai ít nhất 3 tháng, khi đã mang thai thì
không nên tiêm.
2. Không tiếp xúc gần với người nghi mắc bệnh Rubella. Thường xuyên
rửa tay bằng xà phòng.
3. Giữ vệ sinh thân thể, mũi, họng, mắt và răng miệng hàng ngày. Đảm bảo
nhà ở và nhà vệ sinh thông thoáng, sạch sẽ. Tăng cường dinh dưỡng.
4. Đối với nhà trẻ, mẫu giáo, trường học nơi tập trung đông trẻ em cần giữ
gìn vệ sinh sạch sẽ, thông thoáng; thường xuyên khử trùng đồ chơi, dụng cụ học
tập và phòng học bằng các chất sát khuẩn thông thường.
5. Khi phát hiện có các dấu hiệu nghi mắc bệnh Rubella cần được cách ly và
đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám, tư vấn và điều trị kịp thời.
Bệnh Rubella có khả năng gây nên những
dị tật bẩm sinh nặng nề ở bào thai. Bởi vậy phụ nữ khi mang thai nếu bị mắc bệnh Rubella hoặc
nghi ngờ mắc bệnh Rubella hoặc sống trong vùng có dịch Rubella hãy đến các cơ sở
y tế chuyên khoa để được tư vấn, thăm khám và điều trị.
Bảo An