Thuốc lá điện tử mô phỏng lại hình dạng và chức năng của thuốc lá truyền thống. Nhưng khác với thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử không tạo khói mà tạo ra luồng hơi có mùi vị và cho người hút cảm giác giống hút thuốc lá thật. Thuốc lá điện tử hiện còn có nhiều loại hương vị trái cây khác nhau như ổi, xoài, bưởi, vải,... nhằm thu hút thêm nhiều đối tượng sử dụng.

Thuốc lá điện tử ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào đến nay vẫn chưa có kết quả cuối cùng. Song, nhiều nghiên cứu đã khẳng định nó độc hại không thua gì thuốc lá thông thường, trong thuốc lá điện tử vẫn có chất nicotine như thuốc lá thật. Mà nicotine là một chất độc hại và gây nghiện cao. Gần đây, đã có thêm những nghiên cứu được công bố cho thấy, thực chất trong thuốc lá điện tử vẫn có các hóa chất độc hại gây ung thư và gây nên những cái chết sớm.

 Điều đáng cảnh báo là, đối tượng của thuốc lá điện tử phần nhiều là giới trẻ, mà đại đa số là học sinh. Một số liệu khảo sát cho thấy, có đến 90% người dùng thuốc lá điện tử đều ở lứa tuổi dưới 18. Các bạn ấy sử dụng thuốc lá điện tử như một thú vui và nghĩ đó là cách để thể hiện bản thân với các bạn cùng trang lứa. Đa số các bạn đều bắt đầu bằng việc dùng thử cho biết và sau đó là bị nghiện nicotine. Điều đáng lưu ý là hầu hết học sinh đều biết trường học là nơi cấm hoàn toàn việc hút thuốc lá điện tử nhưng một số bạn vẫn cố tình rủ nhau nén nút sử dụng vào những giờ ra chơi hoặc tan học.

Theo điều tra, tình hình sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm tuổi 13 - 15 vào năm 2022 là 3,5%. Những thành tựu Việt Nam đã đạt được trong việc giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong gần 10 năm qua có nguy cơ bị phá bỏ bởi việc gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử đang nhắm vào giới trẻ. Đặc biệt, xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng ở nhóm tuổi 15 - 24 (chiếm 7,3%) so với các nhóm 25 - 44 tuổi (chiếm 3,2%) và nhóm 45 - 64 tuổi (chiếm 1,4%).

Nhiều bạn trẻ đang lầm tưởng thuốc là điện tử vô hại, không gây nghiện như thuốc lá. Song, theo các chuyên gia y tế, bản chất thuốc lá điện tử cũng giống như thuốc lá thường. Đa phần thuốc lá điện tử chứa nicotine - chất gây nghiện cao. Chất này có thể gây các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa, ung thư. Sử dụng nicotine quá liều sẽ ngộ độc. Thuốc lá điện tử chứa glycerin, propylene glycol và hơn 15.500 loại hương liệu. Propylene glycol được xem là an toàn trong thực phẩm nhưng không phải để hít, có thể tạo thành propylene oxide, một chất gây ung thư khi được đun nóng và hóa hơi. Ngoài ra, trong thuốc lá điện tử có chứa vitamin E - khi đốt cháy sẽ gây tổn thương phổi. Nhiều loại được pha trộn chất ma túy để tăng cảm giác nghiện, gây rối loạn tâm thần, bệnh tim mạch...

Người hít phải khói thuốc lá điện tử thụ động cũng giống như người hút trực tiếp đều có nguy cơ mắc hơn 25 loại bệnh tật. Nặng nề nhất như: ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, ung thư dạ dày… Hay các vấn đề sẽ ảnh đến chất lượng cuộc sống như: vô sinh, bệnh lý răng miệng, bệnh lý đại tràng, dạ dày…

Theo Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế), nhiều trường hợp học sinh phải cấp cứu vì bị ngộ độc nicotine và các dung dịch có trong các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha. Các sản phẩm này hiện nay chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành hợp pháp tại Việt Nam.

Ngày 26/10/2022, tại Trường THCS Sông Hiến, Thành phố Cao Bằng có một số học sinh bị sốc phản vệ do sử dụng thuốc lá điện tử. Sau khi được nhà trường phát hiện, xử lý kịp thời, sức khỏe các em đã ổn định trở lại.

Cộng đồng mạng thời gian gần đây cũng xôn xao trước nhiều trường hợp học sinh vào viện cấp cứu trong trạng thái loạn thần, ảo giác hoặc suy hô hấp do ngộ độc các chất trong thuốc lá điện tử. Một số bệnh nhân rơi vào tình trạng hôn mê sâu, huyết áp xuống thấp, tổn thương đa cơ quan rất nặng.

Thời gian qua, tác hại của thuốc lá điện tử đã được cảnh báo rất nhiều và hầu hết sản phẩm này trên thị trường được khảo sát là không rõ nguồn gốc xuất xứ và không được phân phối qua các kênh chính thống. Đồng thời, việc tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử cũng đã được các cấp, ngành liên quan tuyên truyền quyết liệt, nhất là tại các trường học. Các trường học đã đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, vận động để các học sinh hiểu rõ được tác hại của thuốc lá điện tử cũng như các kỹ năng phòng tránh, xử phạt khi phát hiện. Tuy nhiên tình trạng mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ vẫn diễn biến phức tạp, thậm chí có chiều hướng gia tăng. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng hút thuốc lá điện tử ở học sinh tăng cao là do thuốc lá điện tử dễ mua và sử dụng. Các cửa hàng bán thuốc lá điện tử trực tuyến vẫn quảng cáo đủ loại sản phẩm công khai, tràn lan trên trang mạng xã hội, nguồn gốc trôi nổi, xuất xứ không rõ ràng. Chỉ với vài trăm nghìn đồng, sau vài tin nhắn đặt hàng qua Facebook, Zalo, nhiều học sinh THCS, THPT dễ dàng sở hữu một sản phẩm thuốc lá điện tử.

Trước những nguy hại của thuốc lá điện tử đối với học sinh, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Y tế chỉ đạo các Sở Giáo dục và Đào tạo, các đơn vị giáo dục tăng cường kiểm tra, ngăn ngừa sử dụng các sản phẩm thuốc lá, bao gồm thuốc lá thế hệ mới, xây dựng môi trường không khói thuốc tại các cơ sở giáo dục; tăng cường tuyên truyền, phổ biến tác hại của việc sử dụng thuốc lá tới học sinh các cấp; tăng cường kiểm tra, phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp mua, bán, sử dụng thuốc lá, shisha tại các cơ sở giáo dục.

Để phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình - nhà trường - xã hội; phát huy tinh thần trách nhiệm trong việc giáo dục, định hướng, đẩy lùi tình trạng hút thuốc lá trong lứa tuổi học đường. Bên cạnh đó, các phụ huynh học sinh cần thường xuyên quan tâm, quản lý con em của mình về thời gian, tiền bạc, quan hệ bạn bè và thói quen sinh hoạt hằng ngày để kịp thời nhắc nhở, chấn chỉnh, định hướng lối sống tích cực. Từ đó, giúp các em có ý thức bảo vệ sức khỏe bản thân và những người xung quanh trước tác hại của thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử nói riêng.