Viên chức Trạm Y tế Phường Hợp Giang tiêm vắc xin phòng bệnh sởi cho trẻ em tại Trường Mầm non 1-6, Thành phố Cao Bằng.

Vắc xin là chế phẩm sinh học chứa vi sinh vật đã bị làm yếu, bất hoạt hoặc chỉ chứa thành phần của chúng, nhằm kích thích cơ thể tạo ra miễn dịch mà không gây bệnh. Khi cơ thể đã được tiêm phòng, hệ miễn dịch sẽ ghi nhớ và phản ứng nhanh chóng khi gặp mầm bệnh, giúp ngăn ngừa bệnh phát triển. Tiêm chủng mang lại nhiều lợi ích rõ rệt. Trước hết, đây là biện pháp phòng bệnh chủ động, hiệu quả và an toàn. Nhiều bệnh truyền nhiễm trước đây từng gây tử vong cao giờ đã được kiểm soát nhờ tiêm chủng mở rộng. Ví dụ, bệnh đậu mùa đã được loại trừ hoàn toàn trên toàn cầu từ năm 1980, bại liệt gần như biến mất ở nhiều khu vực và tỷ lệ mắc các bệnh như: sởi, ho gà, uốn ván đã giảm đáng kể. Bên cạnh lợi ích bảo vệ sức khỏe mỗi người, tiêm chủng còn góp phần tạo nên miễn dịch cộng đồng. Một cộng đồng có miễn dịch cao sẽ giúp làm chậm hoặc ngăn chặn hoàn toàn sự bùng phát dịch.

Tại Việt Nam, Chương trình Tiêm chủng mở rộng đã được triển khai từ năm 1981, mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong ở trẻ em. Trẻ em dưới 5 tuổi cần được tiêm đầy đủ các loại vắc xin phòng lao, viêm gan B, bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, sởi, viêm não Nhật Bản, phế cầu, rubella… Ngoài ra, người lớn cũng cần được tiêm phòng một số loại vắc xin như: uốn ván (nhắc lại mỗi 10 năm), cúm mùa (tiêm hàng năm), vắc xin phòng COVID-19, HPV (phòng ung thư cổ tử cung) và viêm gan B nếu chưa có miễn dịch.

Nhiều người lo ngại vắc xin có thể gây ra tác dụng phụ. Thực tế, hầu hết các phản ứng sau tiêm như: sốt nhẹ, sưng đau tại chỗ tiêm là phản ứng bình thường và tự hết sau 1 - 2 ngày. Phản ứng nghiêm trọng là rất hiếm gặp và thường được xử lý kịp thời tại các cơ sở y tế. Lợi ích từ việc tiêm chủng vượt xa rủi ro nhỏ này. Một số hiểu lầm vẫn còn tồn tại trong cộng đồng như: “trẻ khỏe thì không cần tiêm”, “tiêm rồi vẫn mắc bệnh thì tiêm làm gì”, hoặc “vắc xin mới chưa đủ an toàn”… Những quan điểm này không đúng. Trẻ em dù khỏe mạnh vẫn có thể mắc bệnh nếu không được tiêm phòng. Vắc xin không bảo đảm 100% không mắc bệnh, nhưng nếu có mắc thì bệnh thường nhẹ và ít biến chứng. Còn các vắc xin mới đều phải trải qua thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt trước khi được sử dụng rộng rãi.

Tại tỉnh Cao Bằng, từ đầu năm 2025 đến nay, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ đạt 42,0%; Tỷ lệ tiêm vắc xin Sởi - Rubella (MR) cho trẻ 18 tháng, đạt 46,0%; Tỷ lệ tiêm vắc xin viêm não nhật bản cho trẻ 1-5 tuổi mũi 3, đạt 41,0%; Tỷ lệ tiêm vắc xin bạch hầu, ho gà và uốn ván (DPT) mũi 4 cho trẻ từ 18 tháng tuổi, đạt 50,0%; Tỷ lệ phụ nữ có thai được tiêm vắc xin uốn ván UV2+, đạt 35,%; Tỷ lệ tiêm vắc xin viêm gan B sơ sinh đạt 97,3%. Bên cạnh đó triển khai chiến dịch tiêm chủng vắc xin phòng, chống dịch sởi trên địa bàn tỉnh đợt 1 năm 2025 được 9.197/9.761 đối tượng, đạt 94,2%; Chiến dịch tiêm chủng vắc xin phòng, chống dịch sởi năm 2025 đợt 2, toàn tỉnh tiêm được 7.739/7.972 trẻ, đạt 97,1%.

Ths.Bs. Nông Diệu Thuần, Khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Cao Bằng khẳng định: Tiêm vắc xin phòng bệnh truyền nhiễm có vai trò rất quan trọng,  giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng, là biện pháp phòng bệnh chủ động hiệu quả, giảm tỷ lệ mắc bệnh, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nặng, tỷ lệ nhập viện và tử vong. Có rất nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác đã có vắc xin phòng bệnh, người dân có thể đến các cơ sở tiêm chủng dịch vụ uy tín để được tư vấn tiêm chủng phòng bệnh. Tiêm vắc xin giúp cơ thể tạo ra miễn dịch chủ động, bảo vệ người được tiêm khỏi nguy cơ nhiễm bệnh. Nếu trên 95% người dân được tiêm chủng đầy đủ sẽ giúp hình thành miễn dịch cộng đồng từ đó giảm đáng kể nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Qua đó bảo vệ cả những người chưa được tiêm chủng như trẻ sơ sinh, người già, hoặc người có bệnh lý nền không thể tiêm vắc xin. Thứ ba, tiêm vắc xin là biện pháp tiết kiệm chi phí y tế và nguồn lực xã hội. Chi phí tiêm chủng thấp hơn rất nhiều so với chi phí điều trị và các hậu quả lâu dài do bệnh truyền nhiễm gây ra. Trong bối cảnh nguy cơ xuất hiện các dịch bệnh mới nổi và tái nổi, việc duy trì và tăng cường bao phủ tiêm chủng là nhiệm vụ hết sức cấp thiết, nhằm bảo vệ thành quả mà Chương trình Tiêm chủng mở rộng đã đạt được trong thời gian qua và chủ động ứng phó với các thách thức mới trong kiểm soát các bệnh truyền nhiễm.

Tiêm chủng là một hành động nhỏ nhưng mang lại giá trị lớn. Nó không chỉ bảo vệ hiện tại, mà còn tạo dựng tương lai khỏe mạnh cho cả cộng đồng. Hãy chủ động kiểm tra lại lịch tiêm chủng của bản thân và người thân, hãy đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và tiêm đúng lịch, đúng loại vắc xin cần thiết.

Thảo Vân