Cho trẻ uống bổ sung vitamin A tại Trạm Y tế xã Minh Long, huyện Hạ Lang.

Vitamin A rất cần thiết đối việc nhìn thấy của mắt. Biểu hiện sớm của thiếu vitamin A là khả năng nhìn thấy lúc ánh sáng yếu giảm, hay còn gọi là bệnh "quáng gà". Vitamin A cần thiết cho sự bảo vệ toàn vẹn của biểu mô giác mạc mắt và các tổ chức biểu mô dưới da, khí quản, tuyến nước bọt, niêm mạc đường hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu... Khi thiếu vitamin A, các niêm dịch da bị khô và có hiện tượng sừng hóa, hệ thống niêm mạc biểu mô bị tổn thương và giảm sức đề kháng đối với sự xâm nhập của vi khuẩn. Vitamin A tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch, giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng để chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn, vi rút và các yếu tố bất lợi đến sức khoẻ con người, đặc biệt là trẻ em.

Có 3 nhóm nguyên nhân chính gây thiếu vitamin A ở trẻ:

Do ăn uống: Cơ thể không tự tổng hợp được vitamin A mà vitamin A phải được bổ sung từ ăn uống. Nếu khẩu phần ăn của trẻ nghèo vitamin A, Beta caroten (Beta caroten là tiền chất của vitamin A, khi vào cơ thể sẽ được chuyển hoá thành vitamin A) thì trẻ sẽ có nguy cơ bị thiếu vitamin A. Đối với trẻ nhỏ đang bú thì nguồn cung cấp vitamin A chủ yếu là sữa mẹ, chính vì vậy trong thời kỳ cho con bú nếu bữa ăn của mẹ thiếu vitamin A sẽ gây thiếu vitamin A cho con. Thiếu vitamin A cũng thường hay xảy ra trong giai đoạn cho ăn bổ sung do trẻ không đủ lượng vitamin A từ thực phẩm. Ngoài ra trẻ có thể bị thiếu vitamin A ngay cả khi khẩu phần ăn của trẻ giàu vitamin A, Beta caroten nhưng thiếu dầu, mỡ. Lý do vitamin A là loại vi chất dinh dưỡng tan trong dầu, mỡ và chỉ được hấp thu khi khẩu phần ăn có đủ dầu, mỡ.

Trẻ mắc bệnh: Trẻ nhỏ hay mắc các bệnh viêm hô hấp, tiêu chảy tái đi tái lại, sởi, … dễ bị thiếu vitamin A, do nhu cầu vitamin A trong những trẻ này tăng cao nhằm bảo vệ trước tác nhân gây bệnh. Trẻ nhiễm ký sinh trùng đường ruột (thường gặp nhất là giun đũa) có thể bị thiếu vitamin A. Nguyên nhân là các ký sinh trùng ký sinh tại ruột làm giảm khả năng hấp thu vitamin A của trẻ.

Trẻ suy dinh dưỡng: Suy dinh dưỡng nặng ở trẻ thường kèm theo thiếu vitamin A, vì cơ thể trẻ thiếu đạm để chuyển hóa và vận chuyển vitamin A. Ngoài ra, thiếu một số vi chất khác như kẽm cũng ảnh hưởng tới chuyển hóa vitamin A trong cơ thể trẻ.

Chính vì vậy chúng ta cần cải thiện chế độ ăn hàng ngày và cung cấp đủ vitamin A và caroten. Thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ vì mẹ là nguồn cung cấp vitamin A tốt nhất đối với trẻ nhỏ. Chế độ ăn cần được ưu tiên thức ăn động vật là loại thức ăn giàu vitamin A. Bữa ăn của trẻ cần có đủ dầu hoặc mỡ để hấp thụ tốt vitamin A. Cho trẻ ăn các loại rau, quả có màu vàng, đỏ, da cam chứa hàm lượng caroten cao như: cà rốt, rau dền, xoài, dưa hấu, đu đủ chín, cà chua, gấc… Caroten khi vào cơ thể sẽ được chuyển thành vitamin A. Khi trẻ có biểu hiện khô mắt do thiếu vitamin A cần phải được phát hiện và điều trị nhanh chóng, kịp thời, tất cả các trường hợp mắc bệnh quáng gà, khô kết mạc, khô loét giác mạc đều được cấp tốc điều trị theo phác đồ của Tổ chức Y tế thế giới như sau: Ngay lập tức cho uống 200.000 đơn vị quốc tế và ngày hôm sau uống tiếp 200.000 đơn vị quốc tế. Một tuần sau uống nốt 200.000 đơn vị quốc tế. Như vậy trẻ bị khô mắt cần được uống đủ 03 viên vitaminA liều cao trong phác đồ điều trị.

Để phòng chống thiếu hụt Vitamin A cho trẻ chúng ta cần phải thực hiện tốt các biện pháp sau:

- Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Cho trẻ ăn bổ sung hợp lý bằng các thực phẩm có sẵn tại địa phương.

- Sử dụng phối hợp 15 -20 loại thực phẩm từ 4 nhóm thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày.

- Không bắt trẻ ăn kiêng khi bị bệnh.

- Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trong quá trình lựa chọn chế biến và bảo quản thức ăn cho trẻ.

- Cho trẻ trong độ tuổi uống Vtamin A 2 lần một năm. Bà mẹ cần được uống vitamin trong vòng 1 tháng sau khi sinh.

- Tẩy giun 2 lần một năm cho trẻ từ 24 -60 tháng tuổi, thực hiện vệ sinh môi trường, vệ sinh ăn uống để phòng chống nhiễm giun sán.

- Thường xuyên theo dõi cân nặng và chiều cao của trẻ để phát hiện sớm suy dinh dưỡng và thừa cân béo phì.

- Phụ nữ mới kết hôn, bà mẹ trước khi và trong khi mang thai cần ăn, uống đầy đủ và uống thêm viên sắt/axit folic hoặc viên đa vi chất theo hướng dẫn

- Sử dụng muối, bột canh I ốt trong chế biến thức ăn.

Ngọc Anh (T/h)