Tiêm vắc xin là biện pháp phòng bệnh uốn ván hiệu quả nhất

Nguyên nhân gây bệnh uốn ván

Bệnh uốn ván gây ra do vi khuẩn uốn ván Clostridium tetani xâm nhập vào cơ thể thông qua các vết trầy xước và vết thương tiếp xúc trực tiếp với đất, cát bụi, phân gia súc, gia cầm, cống rãnh hoặc dụng cụ phẫu thuật không được tiệt trùng kỹ. Những vết thương này có thể phát triển thành ổ nhiễm trùng và gây ra bệnh uốn ván. Vi khuẩn uốn ván là loại vi khuẩn gram dương có lông quanh thân và di động trong môi trường yếm khí. Trong tự nhiên, chúng thường tạo thành nha bào hình cầu tròn, tự do hoặc nằm ở một đầu của tế bào trực khuẩn, tạo thành hình dùi trống.

Thông thường, nha bào uốn ván xâm nhập vào cơ thể con người thông qua các vết thương sâu đã bị nhiễm bẩn từ đất, cát, bụi bẩn, phân người hoặc phân súc vật. Chúng cũng có thể tấn công các vết rách, vết bỏng, vết thương dập nát hoặc các vết thương nhẹ hoặc thông qua các vết tiêm chích bị nhiễm bẩn. Đôi khi, nha bào uốn ván cũng có thể gây nhiễm trùng sau khi thực hiện phẫu thuật, thủ thuật trong điều kiện không vệ sinh. Hơn nữa, trong trường hợp cơ quan của cơ thể bị hoại tử hoặc có các dị vật xâm nhập vào và bị nhiễm bẩn, cơ thể trở thành môi trường yếm khí cho nha bào uốn ván phát triển. Ngoài ra, nha bào uốn ván xâm nhập qua dây rốn trong quá trình sinh đẻ cũng là một trong những phương thức lây truyền phổ biến của bệnh uốn ván. Điều này thường xảy ra do cắt rốn bằng dụng cụ bẩn hoặc sau khi sinh, rốn của trẻ chưa được vệ sinh sạch sẽ và băng đầu rốn bị cắt không được khử trùng, dẫn đến bị nhiễm nha bào uốn ván.

Sau khi cơ thể bị nhiễm vi khuẩn uốn ván, bệnh không biểu hiện ngay mà sẽ trải qua một thời gian nhất định để ủ bệnh. Bệnh uốn ván phát triển qua 4 giai đoạn khác nhau là giai đoạn ủ bệnh, giai đoạn khởi phát, giai đoạn toàn phát và giai đoạn lui bệnh.

Triệu chứng và cách nhận biết bệnh uốn ván

Bệnh uốn ván thường có thời gian ủ bệnh kéo dài từ 3 - 21 ngày. Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào đặc điểm, độ lớn và vị trí của vết thương. Trung bình, thời gian ủ bệnh là khoảng 10 ngày kể từ lúc bị thương và hầu hết các trường hợp bệnh xuất hiện trong vòng 14 ngày. Nếu các vết thương bị nhiễm bẩn nặng, thời gian ủ bệnh sẽ ngắn hơn và bệnh sẽ nặng hơn, khiến tiên lượng của bệnh trở nên xấu đi. Triệu chứng của bệnh uốn ván thường được nhận biết qua các dấu hiệu sau:

Ca bệnh lâm sàng đối với bệnh uốn ván ở người lớn và trẻ em: Co cứng cơ nhai và các cơ ở mặt làm cho bệnh nhân. Co cứng cơ gáy, cơ lưng, cơ bụng, đôi khi co cứng ở vùng bị thương. Tùy theo nhóm cơ co cứng chiếm ưu thế mà bệnh nhân có một trong những tư thế đặc biệt như sau: Cong ưỡn người ra sau, thẳng cứng cả người như tấm ván, cong người sang một bên, gập người ra phía trước. Các cơn co giật toàn thân thường xảy ra do bị kích thích bởi va chạm, ánh sáng chói, tiếng ồn…

Ca bệnh lâm sàng đối với bệnh uốn ván sơ sinh (UVSS): Trẻ đẻ ra bình thường trong 2 ngày đầu, bệnh xuất hiện từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 28 sau sinh: Cứng hàm làm cho trẻ không thể bú được, co cứng toàn thân, người ưỡn cong.

Ca bệnh xác định: Dựa vào triệu chứng lâm sàng. Các xét nghiệm để chẩn đoán xác định bệnh ít có giá trị. Rất hiếm tìm thấy vi khuẩn uốn ván từ vị trí bị nhiễm khuẩn và thông thường cũng không phát hiện được sự đáp ứng kháng thể.

Các biện pháp ngăn ngừa bệnh uốn ván

Để bảo vệ sức khỏe và tính mạng, việc phòng ngừa uốn ván là vô cùng cần thiết. Uốn ván là một bệnh lý nguy hiểm, dễ nhiễm và có thể đe dọa tính mạng bất cứ lúc nào. Hiện nay, tiêm vắc xin phòng bệnh uốn ván được coi là biện pháp phòng ngừa tốt nhất. Có nhiều loại vắc xin phù hợp cho từng đối tượng, bao gồm cả trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người lớn. Vì vậy, mọi đối tượng nên tiêm vắc xin để ngăn ngừa lây nhiễm, mắc bệnh và giảm thiểu tối đa nguy cơ tử vong do bệnh lý nguy hiểm này.

Lịch tiêm phòng uốn ván trẻ em: Tiêm 3 mũi cơ bản: Mũi 1 lúc 2 tháng tuổi, mũi 2 cách mũi 1 sau 2 tháng, mũi 3 cách mũi 2 sau 6 tháng. Tiêm nhắc lại mỗi 5 - 10 năm.

Đối với phụ nữ mang thai: Tiêm ít nhất 2 mũi, mỗi mũi cách nhau tối thiểu 1 tháng. Nên tiêm trước khi mang thai hoặc trong 3 tháng giữa thai kỳ.

Đối với người trưởng thành: Tiêm nhắc lại mỗi 5 -10 năm.

Lưu ý: Sau khi tiêm phòng, có thể gặp một số tác dụng phụ nhẹ như: sưng tấy, đau nhức tại chỗ tiêm, sốt nhẹ. Những triệu chứng này thường tự khỏi sau vài ngày. Nên tham khảo kỹ ý kiến bác sĩ trước khi tiêm nếu có bệnh lý nền.

Đối với vết thương hở cần lưu ý vệ sinh và chăm sóc vết thương đúng cách. Cần thực hiện các bước sau để vệ sinh và chăm sóc vết thương đúng cách:

+ Rửa sạch vết thương bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn.

+ Loại bỏ dị vật trong vết thương.

+ Cắt tỉa da chết xung quanh vết thương.

+ Băng bó vết thương bằng băng gạc vô trùng.

+ Vệ sinh vết thương hàng ngày và thay băng thường xuyên.

+ Tránh để vết thương tiếp xúc với bụi bẩn, nước bẩn.

+ Theo dõi tình trạng vết thương và đi khám bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường như sưng tấy, mưng mủ, chảy máu, sốt.

Bệnh uốn ván nguy hiểm, gây tử vong với tỷ lệ cao, nhất là đối với trẻ em. Nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh bằng cách tiêm chủng vắc xin phòng bệnh uốn ván. Các bậc phụ huynh, nhất là những gia đình có trẻ nhỏ, bà mẹ mang thai cần lưu ý lịch tiêm phòng uốn ván để ngăn ngừa và phòng bệnh hiệu quả.

Thủy Tiên (st)