Mỗi người dân cần kiểm tra sức khỏe định kỳ để tầm soát các yếu tố nguy cơ và chủ động can thiệp sẽ giúp phòng tránh đột quỵ hiệu quả. 

Theo thống kê của Sở Y tế Cao Bằng năm 2024, khoảng 85% ca đột quỵ là do tắc mạch máu não (nhồi máu não), tỷ lệ này có xu hướng gia tăng. Tắc mạch dẫn đến thiếu oxy não gây nên tình trạng cấp cứu y tế khẩn cấp, đòi hỏi phải can thiệp đúng lúc. Đột quỵ được phân ra thành hai loại chính: Nhồi máu não (chiếm 80 - 85%) do huyết khối và xuất huyết não (15 - 20%) do vỡ mạch gây chảy máu trong não. Ngoài ra, người bệnh có thể gặp phải cơn thiếu máu não thoáng qua. Đây là tình trạng dòng máu cung cấp cho não bộ bị giảm tạm thời. Người bệnh có thể có triệu chứng của đột quỵ nhưng chỉ diễn ra trong thời gian rất ngắn, thường kéo dài khoảng vài phút. Đây là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột quỵ có thể xảy ra bất cứ lúc nào mà người bệnh cần lưu ý.

Các yếu tố nguy cơ gồm tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, bệnh tim mạch, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, béo phì, ít vận động, căng thẳng và ăn mặn. Đặc biệt, thời tiết lạnh hoặc thay đổi đột ngột gây co mạch dễ dẫn đến đột quỵ, kể cả những người trẻ dưới 50 tuổi. Tại Việt Nam, cứ 3 người trên 40 tuổi thì 1 người bị tăng huyết áp, đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ 

Việc nhận diện sớm các dấu hiệu đột quỵ là bước đầu tiên và quan trọng. Bộ Y tế khuyến nghị phương pháp FAST:

F (Mặt): Mặt bị lệch hoặc méo.

A (Tay): Liệt hoặc yếu một bên tay/chân, không nâng đều được.

S (Lời nói): Nói ngọng, khó nói, không rõ nói.

T (Thời gian): Khi gặp những triệu chứng trên, cần gọi cấp cứu ngay. Người bệnh cần ghi nhớ thời điểm phát bệnh để thông báo với nhân viên y tế.

Phương pháp FAST giúp nhận biết sớm đột quỵ giúp người bệnh được cứu chữa kịp thời.

Bác sĩ Đỗ Tiến Anh - Phó Trưởng khoa Cấp cứu- Đơn vị Đột quỵ, BVĐK tỉnh Cao Bằng chia sẻ: Chúng tôi có một khái niệm đó là thời điểm vàng. Thời điểm tốt nhất là nhập viện trước 3 giờ từ khi có triệu chứng đầu tiên của đột quỵ não, có thể kéo dài hơn là đến 4,5 giờ. Các triệu chứng chúng tôi khuyến cáo bệnh nhân khi có các biểu hiện đầu tiên của triệu chứng về thần kinh, ví dụ như liệt mặt, méo miệng, nói khó hoặc liệt tay, liệt chân xuất hiện đột ngột, thì bệnh nhân nên đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc đến thẳng đơn vị đột quỵ của chúng tôi để có thời gian nhanh nhất cấp cứu và xử trí cho bệnh nhân kịp thời. Từ cuối năm 2023 đến nay, chúng tôi đã triển khai kỹ thuật tiêu sợi huyết cho bệnh nhân nhồi máu não cấp. Đây là kỹ thuật làm tan cục máu đông trong lòng mạch của mạch máu não để khôi phục sự nuôi dưỡng của các tế bào não trong khoảng thời gian gọi là giờ vàng dưới 4 tiếng rưỡi từ khi có triệu chứng. Đây là một kỹ thuật mang lại hiệu quả rất lớn cho người bệnh.

Phát hiện sớm đột quỵ là chưa đủ, mà còn phải xử trí đúng cách ngay tại hiện trường. Khi nghi ngờ một người bị đột quỵ, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất có năng lực tiếp nhận và điều trị đột quỵ, tránh việc để bệnh nhân tự di chuyển, không cho ăn uống, không cạo gió, không chích máu hay dùng thuốc không rõ nguồn gốc. Cần đặt bệnh nhân nằm nghiêng một bên nếu nôn, nới lỏng quần áo và theo dõi nhịp thở, đồng thời gọi cấp cứu càng sớm càng tốt.

Bệnh đột quỵ không chỉ là mối lo với người cao tuổi mà đang dần trẻ hóa ở nhóm người dưới 50 tuổi do ảnh hưởng từ lối sống hiện đại. Vì vậy, ngoài việc nhận diện và xử trí sớm, mỗi người dân cần chủ động phòng ngừa đột quỵ bằng cách duy trì chế độ ăn uống hợp lý, luyện tập thể dục thường xuyên, kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết và mỡ máu, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia và tránh căng thẳng kéo dài. Khám sức khỏe định kỳ, nhất là với người có tiền sử bệnh lý tim mạch, là biện pháp thiết thực để phát hiện và can thiệp sớm các yếu tố nguy cơ.

Để hạn chế nguy cơ mắc đột quỵ, mỗi người dân cần chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ nhằm tầm soát sớm các yếu tố nguy cơ và kịp thời can thiệp. Đặc biệt, những người đang mắc các bệnh lý như đái tháo đường, tim mạch, rối loạn mỡ máu càng cần theo dõi sát sao và kiểm soát tốt các chỉ số sức khỏe, tránh để vượt ngưỡng an toàn, từ đó giảm thiểu nguy cơ xảy ra đột quỵ và bảo vệ tính mạng một cách hiệu quả.

Quốc Cường