Viên chức Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thực hiện soi bắt muỗi truyền bệnh tại xã Trà Lĩnh.

Theo đó, bệnh Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do vi rút Chikungunya gây ra, bệnh không lây trực tiếp từ người sang người mà lây truyền qua trung gian là muỗi Aedes (cùng loại muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết). Triệu chứng thường gặp bao gồm sốt cao, đau nhức khớp, đau đầu, mệt mỏi và nổi ban, đa số người bệnh hồi phục sau vài ngày đến một tuần, tuy nhiên một số trường hợp có thể gặp tình trạng đau khớp kéo dài trong nhiều tháng.

Theo thông tin của Tổ chức Y tế thế giới, hiện nay, dịch bệnh Chikungunya đang có xu hướng gia tăng, đã ghi nhận các đợt bùng phát lớn tại một số đảo ở Ấn Độ Dương và lan sang một số nước ở khu vực châu Phi, Nam Á và châu Âu. Thực hiện Công văn số 5270/BYT-PB ngày 10/8/2025 của Bộ Y tế về việc tăng cường công tác phòng, chống bệnh Chikungunya, Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Sở Y tế tăng cường giám sát dịch ngay tại cửa khẩu, các cơ sở y tế và cộng đồng nhằm phát hiện sớm ca bệnh nghi ngờ, đặc biệt tại những khu vực có người trở về từ vùng có dịch. Khi phát hiện trường hợp nghi ngờ, cần tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm để chẩn đoán xác định kịp thời. Tổ chức điều tra, xử lý triệt để các ổ dịch, không để lây lan, giám sát muỗi, véc tơ truyền bệnh tại các khu vực cửa khẩu và tại cộng đồng theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Chỉ đạo các cơ sở khám, chữa bệnh tổ chức tốt việc thu dung điều trị bệnh nhân, khai thác tiền sử bệnh, khám và điều trị kịp thời; đồng thời có kế hoạch phân cấp chuyên môn, tránh tình trạng quá tải bệnh viện.

Triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh Chikungunya kết hợp với phòng, chống sốt xuất huyết thông qua chiến dịch diệt lăng quăng, bọ gậy, đảm bảo tất cả các hộ gia đình tại vùng có dịch và có nguy cơ phải được kiểm tra, giám sát các bể, dụng cụ chứa nước, các vật dụng, đồ phế thải, nơi sinh sản của muỗi để tiến hành các hình thức tiêu diệt bọ gậy. Rà soát, chuẩn bị đầy đủ nguồn lực phòng chống dịch bệnh, đảm bảo khả năng ứng phó kịp thời khi dịch xảy ra. Thành lập các đoàn kiểm tra, giám sát phòng, chống bệnh, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ cao.

Các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh phối hợp Sở Y tế tuyên truyền, vận động cán bộ, đoàn viên, hội viên và người dân thực hiện các biện pháp phòng bệnh Chikungunya; tham gia chiến dịch vệ sinh môi trường, diệt lăng quăng, bọ gậy.

UBND các xã, phường triển khai giám sát, phát hiện sớm ca bệnh nghi ngờ tại cộng đồng, đồng thời khẩn trương báo cáo Sở Y tế khi phát hiện trường hợp nghi ngờ mắc bệnh. Tuyên truyền, vận động người dân triển khai chiến dịch vệ sinh môi trường diệt muỗi, lăng quăng, bọ gậy trên địa bàn, đảm bảo tại tất cả hộ gia đình ở vùng nguy cơ phải được kiểm tra, giám sát các bể, dụng cụ chứa nước, các vật dụng, đồ phế thải, nơi sinh sản của muỗi để tiến hành các hình thức tiêu diệt bọ gậy.

Thực hiện Công văn số 2463/UBND-VX ngày 12/8/2025 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc tăng cường công tác , chống bệnh Chikunguna trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, ngày 12/8/2025 Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Cao Bằng đã ban hành Công văn số 1815/KSBT-PCBTN gửi các Trung tâm Y tế trên địa bàn tỉnh về tăng cường phòng chống bệnh Chikungunya. Theo đó Trung tâm Kiểm soát bệnh tật đề nghị các Trung tâm Y tế tăng cường giám sát dịch ngay tại các khu vực cửa khẩu, các cơ sở y tế và cộng đồng nhằm phát hiện sớm ca bệnh nghi ngờ, đặc biệt tại khu vực có người trở về từ vùng dịch. Khi phát hiện trường hợp nghi ngờ cần phối hợp với Trung tâm kiểm soát bệnh tật tiến hành điều tra, lấy mẫu bệnh phẩm để chẩn đoán xác định kịp thời.  Tổ chức tốt công tác thu dung, phân luồng và điều trị bệnh nhân, khai thác tiền sử bệnh, khám, điều trị kịp thời tránh tình trạng quá tải bệnh viện.

Tổ chức giám sát muỗi truyền bệnh (muỗi Aedes), thực hiện xử lý diệt muỗi và loại bỏ lăng quăng/ bọ gậy tại khu vực cửa khẩu và cộng đồng dân cư nguy cơ cao (khu vực đông dân cư, khu vực cửa khẩu, khu du lịch…). Triển khai công tác phòng chống dịch bệnh Chikungunya kết hợp với phòng chống sốt xuất huyết thông qua chiến dịch diệt lăng quăng/bọ gậy, đảm bảo tất cả các hộ gia đình tại vùng nguy cơ phải được kiểm tra, giám sát các bể, dụng cụ chứa nước, các vật  dụng, đồ phế thải, nơi sinh sản của muỗi để tiến hành các hình thức tiêu diệt bọ gậy.

Sẵn sàng nhân lực, vật tư, hóa chất, thuốc, thiết bị, phương tiện để đáp ứng kịp thời trong trường hợp có dịch xảy ra. Đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục sức khỏe trên các phương tiện thông tin đại chúng về đặc điểm bệnh Chikungunya, triệu chứng, đường lây truyền và các biện pháp phòng chống để người dân chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống và kịp thời đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị đúng hướng dẫn. Thực hiện báo cáo ca bệnh Chikungunya lên “Hệ thống quản lý giám sát bệnh truyền nhiễm – Thông tư số 54/2015/TT-BYT” trong 24 giờ kể từ khi ghi nhận trường hợp bệnh.

Trước đó để chủ động và tăng cường công tác phòng chống dịch Chikungunia, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Cao Bằng đã giao Khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm làm đầu mối, xây dựng kế hoạch để triển khai thực hiện các biện pháp phòng chống dịch bệnh Chikungunya, giao Khoa  Kiểm dịch y tế quốc tế xây dựng phương án tăng cường kiểm dịch y tế tại cửa khẩu, thực hiện việc giám sát chặt chẽ tất cả hành khách, phương tiện, hàng hóa nhập cảnh, nhập khẩu, đặc biệt với các đối tượng đến từ các khu vực đang có dịch bệnh nhằm phát hiện kịp thời các trường hợp nghi ngờ, mắc bệnh, mang véc tơ truyền bệnh để quản lý, xử lý ngay tại cửa khẩu. Chỉ đạo Khoa Dược - Vắc xin rà soát, chuẩn bị đầy đủ nhân lực, thuốc, vật tư, trang thiết bị và hóa chất phòng chống dịch, đảm bảo khả năng ứng phó kịp thời khi dịch xảy ra. Đồng thời giao Khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm chỉ đạo các Trung tâm Y tế tổ chức điều tra, xử lý triệt để các ổ dịch, không để lây lan, giám sát muỗi, véc tơ truyền bệnh tại các khu vực cửa khẩu và tại cộng đồng theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Thành lập các đoàn giám sát công tác phòng, chống dịch trên địa bàn, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ cao. Khoa Truyền thông, giáo dục sức khỏe đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục sức khỏe trên các phương tiện thông tin đại chúng về đặc điểm bệnh Chikungunya, triệu chứng điển hình, đường lây truyền và các biện pháp phòng chống để người dân chủ động thực hiện các biện pháp phòng chống và kịp thời đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị đúng hướng dẫn. 

Tổ chức Y tế thế giới cho hay, bệnh Chikungunya được ghi nhận lần đầu tiên vào năm 1952 tại Tanzania (thuộc khu vực Đông Phi). Ngày 22/7/2025, Tổ chức Y tế thế giới đã ban hành cảnh báo về sự lây lan nhanh chóng của Chikungunya, với các đợt bùng phát lớn được báo cáo tại các đảo Ấn Độ Dương như La Réunion và Mayotte. Các đợt bùng phát này hiện đã lan sang một số khu vực của Châu Phi, Nam Á, Châu Âu.

Theo báo cáo của Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, đợt bùng phát Chikungunya tỉnh Quảng Đông đã ghi nhận hơn 4.800 ca mắc bệnh Chikungunya trong nửa đầu năm 2025, đây là đợt bùng phát dịch lớn nhất từ trước đến nay tại khu vực này. Tất cả các trường hợp được báo cáo đều ở mức độ nhẹ, không có trường hợp nghiêm trọng hoặc tử vong được báo cáo.

Hiện nay chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu để điều trị bệnh Chikungunya. Việc điều trị chủ yếu nhằm giảm các triệu chứng, bao gồm thuốc giảm đau khớp và thuốc hạ sốt.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, đối với bệnh Chikungunya, việc dự phòng tập trung cho vệ sinh môi trường, diệt loăng quăng/bọ gậy, tránh muỗi đốt bằng ngủ màn, mặc quần áo dài, giám sát và xử lý triệt để các ổ dịch. Điều trị bệnh Chikungunya tập trung hạ sốt và thuốc giảm đau, uống nhiều nước và nghỉ ngơi toàn thân.

Theo Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) phòng chống Chikungunya giống như phòng sốt xuất huyết đó chính là diệt lăng quăng, bọ gậy, loại bỏ nơi muỗi sinh sản, nằm màn, tránh muỗi đốt. Người dân không nên chủ quan, nhưng cũng không quá hoang mang, cần thực hiện nghiêm các khuyến cáo về phòng, chống dịch bệnh.

Mai Hoa (t/h)