Cô đỡ thôn bản tư vấn, khám thai tại nhà cho chị Chảo Ngà Mủi – Xóm Khau Dựa, xã Cần Nông.

Theo ước tính của Liên Hợp Quốc, năm 2021, cứ 1.000 trẻ sinh ra ở nước ta thì có gần 10 trẻ sơ sinh tử vong; tỷ lệ tử vong trẻ em dưới 5 tuổi ở Việt Nam ở mức 18,9‰, tức là cứ 1.000 trẻ dưới 5 tuổi thì có 12 trẻ tử vong; với trẻ dưới 1 tuổi, tỉ lệ này ở mức 12,1‰, tức là cứ 1.000 trẻ dưới 1 tuổi thì có khoảng 12 trẻ tử vong. Điều đáng nói, trong số trẻ dưới 1 tuổi tử vong, cứ 100 trẻ thì có tới 70 - 80 trẻ sơ sinh; với trẻ dưới 5 tuổi, tỷ lệ này là 50- 60 trẻ sơ sinh. Những con số này còn ở mức cao so với một số nước trong khu vực, đây chính là thách thức trong chăm sóc sức khoẻ bà mẹ và trẻ em ở Việt Nam.

Tại tỉnh Cao Bằng, theo số liệu báo cáo thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật năm 2019, tỷ lệ tử vong sơ sinh là 10,8‰; tỷ lệ tử vong trẻ dưới 1 tuổi 17,6 ‰; tỷ lệ tử vong trẻ dưới 5 tuổi 21,7‰. Tỷ suất chết mẹ/100.000 trẻ đẻ sống là 44,0‰. Những con số này còn ở mức cao so với trung bình của toàn quốc, đây chính là thách thức trong chăm sóc sức khoẻ bà mẹ và trẻ em ở Cao Bằng.

Xã Cần Nông, huyện Hà Quảng là xã vùng III, với 7 xóm hành chính có 423 hộ, với 2.159 nhân khẩu, là xã có 236 hộ nghèo, trong đó chủ yếu có 4 dân tộc gồm: Tày, Nùng, Mông, Dao… Để thực hiện tốt các hoạt động chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em (CSSKBMTE), hàng tháng, các y, bác sĩ của Trạm Y tế thường xuyên theo dõi và nắm bắt số lượng phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ đang mang thai để kịp thời tuyên truyền, tư vấn về CSSKBMTE/KHHGĐ. Đồng thời, vận động chị em đi khám thai định kỳ. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, đến nay nhận thức của chị em đã có những chuyển biến tích cực, 90% phụ nữ có thai được tiêm chủng và khám thai định kỳ, tỷ lệ bà mẹ và trẻ sơ sinh được chăm sóc sau sinh chiếm trên 90%, giảm tối đa trường hợp tai biến sản khoa. Hầu hết chị em trong độ tuổi sinh đẻ đều nắm được những kiến thức cơ bản về thực hành CSSKBMTE, như: Khám thai định kỳ, tiêm phòng uốn ván trước khi sinh, chăm sóc sau sinh, uống vitamin A, cách chế biến thức ăn, xây dựng mô hình thực phẩm hợp vệ sinh tại các hộ gia đình.

Nữ hộ sinh Nông Thị Lâm - Trạm Y tế xã Cần Nông, huyện Hà Quảng chia sẻ: Cứ đều đặn mỗi tháng một lần tôi lại cùng các nhân viên y tế thôn bản xã tổ chức những buổi sinh hoạt, làm mẹ an toàn cho các bà mẹ, phụ nữ mang thai ngay tại địa bàn. Hướng dẫn những cách chăm sóc sức khỏe, chế độ ăn uống, chăm sóc sơ sinh được các cô đỡ thôn bản, các cán bộ y tế hướng dẫn chị em chu đáo và tận tình trong quá trình mang thai. Còn có những trường hợp phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, không có điều kiện đến Trạm Y tế thăm khám, cán bộ y tế, cô đỡ thôn bản đến tận nhà vận động, tuyên truyền các chị em tham gia các nhóm làm mẹ an toàn tại các bản làng, kết hợp với những đợt tiêm chủng của Trạm Y tế.

Chúng tôi gặp chị Hoàng Thị De ở xóm Lũng Vai, xã Cần Nông đến khám thai tại Trạm Y tế xã, chị hiện đang mang thai ở tháng thứ 7, hôm nay được chồng đưa xuống Trạm Y tế xã để khám sức khoẻ cho cả mẹ và thai nhi theo định kỳ. Được biết nhà chị De cách Trạm Y tế gần 10 km và cũng là xóm xa nhất của xã Cần Nông, đường xá đi lại khó khăn, nên rất ít khi chị đến Trạm Y tế xã để khám bệnh. Dù đã có một đứa con trai hơn 2 tuổi nhưng trước đó chị Hoàng Thị De hoàn toàn không quan tâm đến việc đi khám và chăm sóc thai kỳ như thế nào để sinh con an toàn, khỏe mạnh. Mãi đến lần tham dự buổi truyền thông lưu động về chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh tại Lũng Vai do Trạm Y tế xã Cần Nông tổ chức, chị Hoàng Thị De mới tiếp cận những kiến thức về chăm sóc trước, trong khi mang thai, sau khi sinh, chăm sóc trẻ sơ sinh…

Chị Hoàng Thị De cho biết: Hôm nay tôi đến Trạm Y tế xã để khám thai, tôi được các y, bác sĩ ở Trạm tư vấn cho cách chăm sóc khi có thai, khám nghe tim thai nhi, đo huyết áp, hướng dẫn tôi uống viên sắt bổ sung để phòng thiếu máu thiếu sắt, tư vấn cho tôi chế độ dinh dưỡng cần thiết khi mang thai. Đồng thời, được tư vấn trong qua trình mang thai nếu có các dấu hiệu như ra máu hay đau bụng bất thường, cần đến cơ sở y tế khám ngay. Do vậy, tôi rất yên tâm và tin tưởng những lời tư vấn của cán bộ ở Trạm Y tế xã…

Truyền thông cho các phụ nữ mang thai tại Trạm Y tế xã Cần Nông, huyện Hà Quảng.

Qua những buổi tuyên truyền, vận động được thực hiện rộng rãi tại cộng đồng, chương trình chăm sóc sức khỏe sinh sản trên địa bàn xã đã có những chuyển biến rõ rệt. Công tác quản lý thai nghén tại Trạm Y tế xã Cần Nông ngày càng được nâng cao qua các năm. Đến hết tháng 8 năm 2024, có 33 phụ nữ mang thai được khám thai 4 lần/thai kỳ, đạt 95,8%; số phụ nữ được tiêm phòng uốn ván đạt 100%; phụ nữ sinh đẻ được cán bộ y tế đỡ đẻ đạt 83,3%; bà mẹ và trẻ sơ sinh được chăm sóc sau sinh tại nhà đạt 100%; tư vấn cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, nếu có ý định mang thai cần được tiêm phòng một số bệnh như: cúm, rubella… vì nếu mắc những bệnh này trong 3 tháng đầu của thai kỳ, nguy cơ gây dị tật cho thai nhi rất cao; cả hai vợ chồng nên đi kiểm tra sức khỏe toàn diện trước khi mang thai. Trong thời kỳ mang thai, bà mẹ cần chủ động đi khám thai tại cơ sở y tế ít nhất 3 lần trong 3 tháng đầu, 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ. Nếu có điều kiện, cần khám thường xuyên mỗi tháng một lần bởi việc khám thường xuyên sẽ giúp phát hiện những bất thường xảy ra trong thời kỳ mang thai, góp phần hạn chế những tai biến sản khoa, đồng thời bác sĩ sẽ hướng dẫn cho sản phụ những vấn đề liên quan đến tình trạng thai sản.

Trong thời gian tới để nâng cao sức khỏe, góp phần giảm tử vong bà mẹ và trẻ sơ sinh trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn. Trạm Y tế xã đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị, đoàn thể, chính quyền các cấp đẩy mạnh các hoạt động truyền thông về làm mẹ an toàn, tập trung nâng cao nhận thức thay đổi hành vi của người dân trong cộng đồng về chăm sóc sức khoẻ bà mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ ở các vùng khó khăn về lợi ích của việc khám thai định kỳ, quản lý thai nghén, sinh con tại các cơ sở y tế, chăm sóc sức khỏe sau sinh, áp dụng các phương pháp kế hoạch hóa gia đình an toàn và hiệu quả; thực hiện tư vấn lồng ghép các kiến thức về làm mẹ an toàn trong các lần khám thai định kỳ; giới thiệu các cơ sở cung cấp dịch vụ dự phòng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em có sẵn tại địa phương, bao gồm cả dịch vụ chuyển tiếp, chuyển tuyến... để tăng số lượng bệnh nhân tiếp cận các dịch vụ ngay tại cơ sở y tế.

Ngọc Anh