Đồng chí Vương Thị Tuyên - Phó Giám đốc Sở Y tế phát biểu khai mạc buổi truyền thông Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại xóm Cà Lò, Khánh Xuân, huyện Bảo Lạc. Ảnh: Trọng Thụ

Xác định tầm quan trọng của công tác dân số, trong những năm qua ngành Y tế đã tham mưu cho Ban Chỉ đạo công tác Dân số tỉnh ban hành Kế hoạch hoạt động của Ban chỉ đạo và Kế hoạch tổ chức thực hiện công tác Dân số trên địa bàn toàn tỉnh. Phối hợp với các sở, ban, ngành, đơn vị liên quan triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm ổn định quy mô dân số, từng bước giải quyết các vấn đề liên quan đến cơ cấu và nâng cao chất lượng dân số. Trong đó đặc biệt chú trọng đẩy mạnh các hoạt động truyền thông giáo dục; kiểm soát tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh; nâng cao chất lượng dân số; điều chính mức sinh; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác dân số từ tỉnh đến cơ sở. Đổi mới nội dung và phương thức truyền thông phù hợp với yêu cầu trong tình hình mới; phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, địa phương đưa công tác truyền thông đến với từng nhà, từng thôn, xóm theo phương châm “mưa dầm thấm sâu”, góp phần trong việc nâng cao nhận thức, kiến thức của người dân về những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác dân số. Duy trì truyền thông, tuyên truyền vận động thực hiện chính sách Dân số-KHHGĐ thông qua đội ngũ cán bộ Dân số-KHHGĐ cơ sở, tiếp tục thực hiện cuộc vận động “Mỗi cặp vợ chồng nên sinh đủ 2 con và nuôi dạy con tốt”; trong đó, tập trung vận động sinh ít con hơn ở nơi có mức sinh cao, sinh đủ hai con ở nơi có mức sinh thấp và duy trì kết quả ở nơi đã đạt mức sinh thay thế. Đồng thời huy động sự vào cuộc của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự phối hợp tích cực của các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị- xã hội và sự hưởng ứng của người dân trong tham gia thực hiện hiệu quả các chính sách về dân số. Trong năm 2024, Chi cục Dân số tổ chức 07 lớp giáo dục truyền thông cung cấp thông tin tuyên truyền các chính sách pháp luật của nhà nước về dân số, cư trú, biên giới; quản lý dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cho 211 viên chức y tế và 16 lớp giáo dục truyền thông cung cấp thông tin về  tầm soát, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh cho 992 nhân viên y tế thôn bản kiêm cộng tác viên dân số. Tổ chức 12 cuộc nói chuyện chuyên đề tại 12 xóm/xã biên giới về chính sách pháp luật của Nhà nước về dân số, cư trú, biên giới với 665 người tham dự; tổ chức 4 cuộc truyền thông về nâng cao chất lượng dân số trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số đặc biệt ít người sinh sống (dân tộc Lô Lô) tại 2 xã Kim Cúc và Hồng Trị huyện Bảo Lạc. Phối hợp với Ban đại diện Hội Người cao tuổi các huyện, thành phố tổ chức 6 cuộc nói chuyện chuyên đề tại các Câu lạc bộ Liên Thế hệ trên địa bàn toàn tỉnh về chăm sóc sức khỏe người cao tuổi trong bối cảnh già hóa dân số với 300 người dự. Hướng dẫn Trung tâm Y tế các huyện, thành phố tổ chức 121 chiến dịch truyền thông phổ biến kiến thức cơ bản về chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, già hóa dân số cho 8.823 người tham dự, kết hợp lồng ghép cung cấp dịch vụ khám sức khỏe, sàng lọc một số bệnh thường gặp ở người cao tuổi được cho 8.652 người cao tuổi. Phối hợp với Đài Phát thanh - Truyền hình Cao Bằng, Báo Cao Bằng thường xuyên cập nhật thông tin về công tác dân số, trong năm 2024 thực hiện được 42 tin, 08 bài và 02 phóng sự phản ánh các hoạt động công tác dân số đăng tải trên  Trang thông tin điện tử của Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật,. 

Từ những nỗ lực trên, năm 2024 công tác Dân số đã đạt được nhiều kết quả, một số chỉ tiêu về công tác dân số đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch giao: Dân số trung bình 558,461 nghìn người (đạt 100,92% chỉ tiêu giao); Tuổi thọ trung bình 72,3 tuổi; tỷ lệ tăng dân số tự nhiên 0,84% (đạt 100% chỉ tiêu giao); Tổng tỷ suất sinh 2,33 con/phụ nữ (đạt trên 100% chỉ tiêu giao); tỷ suất chết mẹ/100.000 trẻ đẻ sống là 43% giảm so với cùng kỳ năm 2023; Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi là 15,4‰; Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 5 tuổi là 18,3‰; Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng thể nhẹ cân là 16,2%; thể thấp còi là 29%. Tiếp tục duy trì các hoạt động cung cấp dịch vụ kế hoạch hóa gia đình, sàng lọc trước sinh, sơ sinh tại 10 huyện, thành phố theo cả hình thức miễn phí và xã hội hóa. Kết quả các đơn vị y tế trên địa bàn tỉnh đã thực hiện sàng lọc trước sinh cho gần 3.000 bà mẹ mang thai, đạt tỷ lệ 50,3%, vượt 18,3% chỉ tiêu kế hoạch giao; sàng lọc sơ sinh cho 1.260 trẻ đẻ ra sống; Số cặp vợ chồng thực hiện biện pháp tránh thai hiện đại là 28.340 người (đạt 100% KH).

Các đơn vị duy trì việc cung cấp dịch vụ dân số theo Nghị quyết số 55/2021/NQ-HĐND ngày 29/7/2021 của HĐND tỉnh quy định về một số cơ chế, chính sách xã hội hoá công tác dân số trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đến năm 2030, theo đó toàn tỉnh có 63 Trạm Y tế xã, phường, thị trấn tham gia hoạt động tiếp thị, phân phối sản phẩm, hàng hóa cũng như cung cấp dịch vụ về dân số, trong năm Chi cục Dân số đã cung ứng, phân phối 505 danh mục sản phẩm trong chương trình dân số theo hình thức xã hội hóa. Các cơ sở y tế trên địa bàn cung cấp dịch vụ kỹ thuật trong chương trình dân số theo hình thức xã hội hóa với gần 3.000 dịch vụ các biện pháp tránh thai lâm sàng, xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu ngoại vi sàng lọc. Ngoài ra, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật và Bệnh viện Đa khoa huyện Quảng Hoà liên kết với Bệnh viện Medlatec cung cấp dich vụ xét nghiệm Duoble test, Tripble test và liên kết với Viện Công nghệ gen DNA cung cấp dịch vụ xét nghiệm sàng lọc trước sinh không xâm lấn (NIPT) cho các đối tượng có nhu cầu. 

Về hoạt động nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác dân số các tuyến, đã tổ chức được 134 lớp tập huấn với các nội dung như: Bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng, phương pháp quản lý chuyên ngành dân số cho đội ngũ công chức, viên chức làm công tác dân số; cập nhật kiến thức, kỹ năng cung cấp các dịch vụ dân số và phát triển cho các nhân viên y tế cung cấp dịch vụ kế hoạch hóa gia đình/sức khỏe sinh sản ở các cơ sở y tế huyện và xã; Bồi dưỡng về quản lý dân số và phát triển để thực hiện quản lý công tác dân số cho lãnh đạo các đơn vị y tế; kỹ thuật lấy mẫu máu gót chân trẻ sơ sinh; tập huấn bồi dưỡng nâng cao năng lực cho người làm công tác tư vấn, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi… cho gần 2.300 lượt viên chức y tế của các đơn vị tuyến tỉnh, tuyến huyện.

Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được, công tác dân số và phát triển còn một số khó khăn thách thức như: mức sinh giữa các huyện, thành phố trong tỉnh có sự chênh lệch, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên vẫn tiếp tục tăng; tỷ số giới tính khi sinh của tỉnh có xu hướng tăng và biến động phức tạp, theo công bố của Bộ Y tế tại Quyết định số 3671/QĐ-BYT ngày 02/8/2021 về danh sách các tỉnh, thành phố thuộc các vùng theo tỷ số giới tính khi sinh sử dụng để xây dựng Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2021 - 2025, trong đó Cao Bằng thuộc nhóm 2, là nhóm có tỷ số giới tính khi sinh từ 109 - 112 trẻ trai/100 trẻ gái sinh ra sống; Đội ngũ cán bộ làm công tác dân số tuyến cơ sở có nhiều biến động và mất cân đối ở tuyến xã.

Bác sĩ Đỗ Thị Chính, Chi cục trưởng Chi cục Dân số tỉnh cho biết: trong thời gian tới Chi cục sẽ tiếp tục tham mưu cho Sở Y tế, Ban Chỉ đạo công tác Dân số tỉnh thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017, Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới; đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác thông tin, truyền thông, vận động và giáo dục, nội dung chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, tiếp tục phấn đấu đạt mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ ), chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số, trong đó ưu tiên thực hiện các mục tiêu giảm tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh và nâng cao chất lượng dân số. Mở rộng cung cấp các dịch vụ sàng lọc, chẩn đoán và điều trị sớm một số bệnh, tật trước khi sinh và sơ sinh, dịch vụ tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân. Đẩy mạnh hoạt động chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Tiếp tục kiện toàn bộ máy làm công tác dân số theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu quả. Đồng thời, đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, thực hiện chuẩn hóa đội ngũ cán bộ dân số các cấp, các ngành đáp ứng yêu cầu chuyển hướng sang chính sách dân số và phát triển; Đẩy mạnh xã hội hóa công tác dân số, tích cực huy động sự đóng góp của toàn xã hội, khuyến khích các thành phần kinh tế, các tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp… ủng hộ tích cực, tham gia có hiệu quả công tác này.

Mai Hoa