Nấm vừa là một loại thực phẩm dinh dưỡng, bồi bổ sức khỏe vừa là một loại thuốc quý có thể chữa được nhiều bệnh nan y. Những loại nấm chúng ta thường sử dụng trong các bữa ăn hàng ngày có thể kể đến như: nấm rơm, nấm hương, nấm kim châm, nấm sò, nấm mèo… Trong khoảng 10.000 loài nấm trên toàn thế giới, hiện nay ước tính có khoảng 50 - 100 loài gây độc. Việt Nam là một nước nhiệt đới khí hậu nóng ẩm nên thuận tiện cho các loài nấm phát triển, đặc biệt vào mùa xuân, hè và đây cũng là thời điểm thường xảy ra các vụ ngộ độc nấm.
Hình minh hoạ nấm độc.
So với các loại ngộ độc khác thì ngộ
độc nấm xảy ra ít hơn về số ca, nhưng tỷ lệ tử vong lại rất cao. Chính sự thay đổi về kích thước, hình dáng, màu sắc trong thời gian ngắn dễ
gây ra nhầm lẫn trong phân biệt nấm lành dùng làm thực phẩm và nấm độc.
Nấm độc là loại nấm có chứa các độc tố gây ngộ độc cho cơ thể con người và
động vật khi ăn phải. Hầu hết các vụ ngộ độc không xác định được loài nấm nên
việc xử trí cấp cứu còn gặp nhiều khó khăn. Diễn biến ngộ độc nấm không thể
lường trước được và là nguyên nhân tử vong của hầu hết các trường hợp ngộ độc
nấm xảy ra hàng năm ở nước ta.
Các dấu hiệu nhận diện nấm độc
Nấm có đủ: mũ, phiến nấm, cuống, vòng cuống
và bao gốc thường là nấm độc.
Bên trong thân cây nấm màu hồng nhạt, mũ
nấm mầu đỏ có vẩy trắng, sợi nấm phát sáng trong đêm là nấm độc.
Bộ phận độc nằm trong toàn bộ thể quả nấm
(mũ, phiến, vòng, cuống, bao gốc nấm), độc tố thay đổi theo mùa, trong quá
trình sinh trưởng của nấm, trong môi trường đất đai, khí hậu.
Biểu hiện khi ăn phải nấm độc
Khi ăn phải nấm độc, tuỳ theo loại nấm mà có các biểu hiện ngộ độc khác
nhau. Biểu hiện ngộ độc nấm cụ thể xuất hiện rất nhanh ngay sau khi ăn 20-30
phút; còn bình thường biểu hiện ngộ độc xuất hiện sau 2-4 giờ, thậm chí xuất
hiện muộn sau khi ăn 20 giờ. Ngộ độc càng muộn thì càng khó chữa, ngộ độc do ăn
phải nấm độc thường có các biểu hiện chung như sau:
Đau bụng dữ dội thành từng cơn, đi ngoài ra nhiều nước tanh, thối, dính
máu.
Buồn nôn, nôn ra thức ăn, có thể lẫn máu.
Toàn thân mệt mỏi,
chân tay lạnh, khát nước, đôi khi nổi mẩn.
Hoa mắt, chóng mặt,
da xanh tái
Đi tiểu ít hoặc không
đi tiểu được.
Khó thở do co thắt
phế quản, ứ máu ở phổi.
Khi biết ăn phải nấm
độc cần xử trí như sau
Ngay sau khi ăn nấm
mà có các biểu hiện trên cần ngay lập tức gây nôn bằng các cách như: Móc họng,
ngoáy họng … Sau đó đưa ngay người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được cứu
chữa kịp thời.
Để đề phòng ngộ độc
nấm, chúng ta cần thực hiện tốt các biện pháp sau:
Không ăn nấm rừng và
nấm mọc tự nhiên khi không biết đó là nấm độc hay nấm không độc. Khi biết chắc
chắn nấm ăn được mới được ăn.
Kiểm tra nấm thật kỹ
trước khi nấu, tuyệt đối không dùng nấm lạ.
Khi không phải tự tay
hái nấm hoặc chưa có người phân loại thành thạo nấm độc kiểm tra, tuyệt đối
không được ăn nấm.
Không ăn thử hoặc cho
động vật ăn thử, vì có loại nấm xuất hiện ngộ độc rất muộn 20-24 giờ vì
khi thử vừa không biết được loại nấm độc hay không; nên rất nguy hiểm, có thể
chết người nếu thử phải nấm độc.
Không hái nấm non để
ăn (vì chưa thấy hết đặc điểm cấu tạo của nấm nên không xác định rõ loại nấm).
Không ăn nấm quá già.
Khi bị ngộ độc nấm
cần phải đưa tất cả những người bị ngộ độc và cả người cùng ăn nấm dù chưa có
biểu hiện triệu chứng đến các cơ sở y tế gần nhất để được cứu chữa và theo dõi.
Ngọc Anh