Cần tăng cường tuyên truyền, cung cấp thông tin về HIV/AIDS cho người nhiễm cũng như gia đình, cộng đồng.

Mai Long là xã vùng cao đặc biệt khó khăn của huyện Nguyên Bình, cách Thị trấn huyện trên 50km, có 9 xóm hành chính với trên 590 hộ dân và trên 3.000 nhân khẩu. Tính đến tháng 9/2023, huyện Nguyên Bình có 9/17 xã, thị trấn có người nhiễm HIV/AIDS đang quản lý, với tổng lũy tích các trường hợp nhiễm HIV/AIDS và tử vong do AIDS là 138 người, trong đó còn sống quản lý tại cộng đồng là 67 bệnh nhân HIV.

Xã Mai Long có số người nhiễm HIV cao nhất của huyện Nguyên Bình cũng như của tỉnh Cao Bằng. Đến nay, có tới 37 người nhiễm còn sống đang quản lý tại cộng đồng, chiếm gần 60% số trường hợp nhiễm của toàn huyện, trong đó có 32 nam, 5 nữ; chủ yếu trong độ tuổi từ 19 đến dưới 50 tuổi, có 1 trường hợp dưới 15 tuổi.

Anh L.V.T, ở xóm Cốc Cai trước đây là một thanh niên khỏe mạnh, quanh năm chỉ biết đến ruộng đồng. Đến cuối năm 2022, T. cùng bạn bè từ xã Mai Long ra ngoài Thành phố xin việc với hy vọng cho thêm điều kiện trang trải, giúp đỡ gia đình. Lần đầu rời làng ra phố, không vượt qua được cám dỗ, có 2 lần anh theo những người bạn của mình, quan hệ tình dục không an toàn với gái mại dâm. Tưởng chừng không có vấn đề gì xảy ra, nhưng đầu năm 2023, trong 1 lần khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự, T. bàng hoàng khi phát hiện mình mắc HIV.

Còn anh H.V.D, ở xóm Bản Chang, xã Mai Long cũng là một bệnh nhân HIV hiện đang được Trạm Y tế xã Mai Long quản lý, theo dõi sử dụng ARV. Đây là tháng thứ 2 anh đến khám và nhận thuốc điều trị tại trạm. Trước đây, anh D. có sử dụng chung bơm kim tiêm với bạn nghiện. Qua đợt khám sàng lọc của Trung tâm Y tế (TTYT) huyện tại xã đối với những đối tượng có nguy cơ nhiễm HIV anh mới biết mình nhiễm HIV.

Khi biết mình nhiễm HIV, anh tự ti, e ngại giao tiếp với mọi người. Tuy nhiên, được cán bộ y tế tuyên truyền, tư vấn cung cấp kiến thức về căn bệnh cũng như cách chăm sóc sức khỏe, phòng ngừa, giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho người thân và cộng đồng, anh đã bình tĩnh và hiểu rõ hơn để tự bảo vệ sức khỏe bản thân. Hàng ngày, anh D uống thuốc đủ liều, đúng giờ và vẫn lao động bình thường như bao người. Mọi thành viên trong gia đình cũng biết cách để phòng tránh những nguy cơ lây nhiễm HIV trong quá trình sinh hoạt chung. Anh D chia sẻ: Được cán bộ y tế tuyên truyền, tư vấn cung cấp kiến thức về căn bệnh cũng như cách chăm sóc sức khỏe, phòng ngừa, giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho người thân và cộng đồng, tôi đã bình tĩnh và hiểu rõ hơn để tự bảo vệ sức khỏe bản thân. Hàng ngày, tôi uống thuốc đủ liều và đúng giờ, tuy có mệt mỏi nhưng sức khỏe ổn định, lao động bình thường như mọi người.

Đây chỉ là 2 trong số những trường hợp nhiễm HIV trên địa bàn xã Mai Long đang được theo dõi, điều trị tại Trạm Y tế xã. Theo thống kê của TTYT huyện Nguyên Bình, năm 2021, trên địa bàn xã Mai Long ghi nhận 3 trường hợp nhiễm mới HIV; năm 2022, ghi nhận 8 trường hợp; từ đầu năm 2023 đến nay, ghi nhận 28 trường hợp nhiễm mới HIV, tăng 20 trường hợp so với cả năm 2022.

Qua điều tra, giám sát cho thấy, trên địa bàn huyện Nguyên Bình nói chung và xã Mai Long nói riêng đang tồn tại nhóm đối tượng có hành vi nguy cơ cao có khả năng làm phát triển, lây lan HIV trong nhóm, cũng như từ nhóm này lan ra cộng đồng dân cư thông qua các hành vi tiêm chích ma túy và quan hệ tình dục không an toàn.

Giám đốc Sở Y tế Nông Tuấn Phong và đoàn công tác đến kiểm tra hoạt động phòng, chống HIV/AIDS tại xóm Cốc Cai, xã Mai Long. (ảnh Trọng Thụ)

Căn cứ báo cáo tình hình dịch tại HIV tại xã Mai Long và chỉ đạo của Cục phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), Sở Y tế đã giao Trung tâm Kiểm soát bệnh tật phối hợp TTYT huyện Nguyên Bình triển khai cơ sở điều trị ARV cho bệnh nhân HIV tại Mai Long, cùng với các giải pháp khác để kiểm soát tình hình dịch HIV.

Giám đốc Sở Y tế Nông Tuấn Phong cho biết: Ngoài các biện pháp về xã hội, tăng cường truyền thông, chăm sóc y tế, việc triển khai cơ sở khám, điều trị ARV tại xã Mai Long phù hợp với điều kiện thực tế, giúp người nhiễm HIV chưa đến được các cơ sở điều trị của huyện, tỉnh thì có thể đến Trạm Y tế xã điều trị; đồng thời, tiếp tục chuyển dần một số người nhiễm HIV đang điều trị tại TTYT huyện về Mai Long điều trị. Hướng đến thực hiện mục tiêu người nhiễm HIV được sử dụng thuốc ARV ngay tại cộng đồng, tăng khả năng tiếp cận và sử dụng thuốc an toàn, qua đó kiểm soát, phòng, chống HIV tại xã Mai Long cũng như huyện Nguyên Bình.

Đối với chùm bệnh lây nhiễm HIV xảy ra trên địa bàn xã Mai Long, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật đã phối hợp với TTYT huyện Nguyên Bình và Trạm Y tế xã Mai Long tiến hành xét nghiệm sàng lọc cho các đối tượng có nguy cơ cao, sớm điều tra phát hiện dịch và triển khai một số biện pháp can thiệp dự phòng, tư vấn, điều trị ARV cho các trường hợp mới được chẩn đoán xác định nhiễm HIV. Phối hợp chỉ đạo về chuyên môn, tổ chức các đợt tập huấn, tư vấn xét nghiệm HIV, tư vấn tiếp cận điều trị ARV cho cán bộ y tế tuyến xã, nhân viên y tế thôn bản, trưởng xóm và các ban ngành liên quan tại xã Mai Long.

Tập huấn, tư vấn xét nghiệm HIV, tư vấn tiếp cận điều trị ARV cho cán bộ y tế tuyến xã, nhân viên y tế thôn bản, trưởng xóm và các ban ngành liên quan tại xã Mai Long.

Từ tháng 7/2023, TTYT huyện Nguyên Bình biệt phái bác sĩ phụ trách Khoa Kiểm soát bệnh tật, HIV/AIDS- Tư vấn và điều trị nghiện chất trực tiếp đến Trạm Y tế xã Mai Long thực hiện nhiệm vụ chuyên môn chuyển giao kỹ thuật chẩn đoán, điều trị ngoại trú cho người nhiễm HIV tại xã. Đồng thời, xây dựng kế hoạch tiếp nhận bệnh nhân nhiễm HIV vào điều trị ARV từ nguồn bảo hiểm y tế tại Trạm Y tế xã nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn tại y tế xã, đẩy mạnh công tác ứng dụng, hỗ trợ trong việc chẩn đoán, điều trị, kê đơn ARV điều trị ngoại trú cho người nhiễm HIV, người phơi nhiễm với HIV; kịp thời khống chế dịch bệnh, giảm tối đa tỷ lệ mắc, không để dịch bệnh bùng phát và lây lan ra cộng đồng.

Bác sĩ Triệu Văn Đại tư vấn cách sử dụng thuốc kháng HIV (ARV) cho người dân.

Theo Ông Hà Hải Vũ - Phó Giám đốc TTYT huyện Nguyên Bình, tháng 01/2023, trong quá trình 2 người dân ở xã Mai Long đi khám, điều trị tại TTYT huyện Pác Nặm (tỉnh Bắc Kạn), phát hiện nhiễm HIV đã được khẳng định. Ngay sau đó, qua rà soát, điều tra, xác minh, TTYT huyện ghi nhận thêm một số người nhiễm HIV tại xã Mai Long đã đến điều trị tại TTYT huyện Pắc Nặm, nên tham mưu Sở Y tế và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cử cán bộ hỗ trợ, chỉ đạo trực tiếp tiến hành giám sát, tư vấn, xét nghiệm sàng lọc HIV các đối tượng nguy cơ cao tại xã Mai Long.

Theo Quyết định số 2360/QĐ-SYT của Sở Y tế, từ ngày 3/8, Trạm Y tế xã Mai Long tổ chức, triển khai điều trị bằng ARV. Đây là Trạm Y tế đầu tiên trên cả nước triển khai phòng khám, điều trị HIV/AIDS bằng nguồn thuốc BHYT. Đến ngày 29/9/2023, có 34/37 bệnh nhân HIV tại xã Mai Long đang điều trị ARV. Trong đó, Trạm Y tế xã tiếp nhận, điều trị ARV cho 17 bệnh nhân; TTYT huyện Pắc Nặm (tỉnh Bắc Kạn) điều trị 15 bệnh nhân; Bệnh viện Đa khoa tỉnh điều trị 2 bệnh nhân. Hiện vẫn còn 2 người nhiễm HIV là trường hợp đi lao động ngoài tỉnh không liên lạc được và 1 người không có thẻ bảo hiểm y tế đang tiếp tục được vận động để đến điều trị ARV.

Theo ông Nông Văn Ta - Trạm trưởng Trạm Y tế xã Mai Long cho biết: Căn cứ vào tình hình thực tế, viên chức Trạm Y tế đã đến xóm để điều tra, rà soát những đối tượng nguy cơ; tư vấn về xét nghiệm sàng lọc HIV. Đến tháng 3/2023, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật đã triển khai sàng lọc cho đối tượng nguy cơ tại xã, nhằm sớm phát hiện và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Để đạt được những kết quả quan trọng này, cùng với sự chỉ đạo mạnh mẽ, quyết liệt của ngành  Y tế từ tỉnh đến cơ sở, đó là sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền và các ban ngành, đoàn thể xã Mai Long, sự ủng hộ đồng tình của cán bộ chủ chốt các xóm, nhân viên y tế thôn bản phụ trách địa bàn đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tư vấn, cung cấp kiến thức và tài liệu nhằm nâng cao nhận thức về căn bệnh HIV/AIDS và các biện pháp phòng tránh. Đồng thời, giảm kỳ thị, phân biệt đối xử với người bệnh, tạo điều kiện tốt nhất giúp người dân tiếp cận các dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV/AIDS.

Ông Nông Văn Nguyên - Phó Chủ tịch UBND xã Mai Long, huyện Nguyên Bình cho biết: Thông qua việc tuyên truyền của các cấp, các ban ngành, đoàn thể xã, người dân cũng như các đối tượng nhiễm HIV đã biết cách phòng, chống bệnh HIV, các đối tượng đã đến Trạm Y tế để uống thuốc theo quy định, giúp giảm thiểu lây lan dịch HIV ra cộng đồng.

Những năm gần đây, với sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và nhân dân về phòng, chống HIV/AIDS, đến nay, tỉnh Cao Bằng đã khống chế tỷ lệ nhiễm HIV tại cộng đồng, thấp hơn nhiều so với cả nước. Tuy nhiên, dịch HIV vẫn có nhiều diễn biến phức tạp, xuất phát từ tình hình thực tế lây nhiễm HIV hiện nay vẫn có người nhiễm HIV sống trong cộng đồng mà chưa biết tình trạng nhiễm HIV của mình; tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử liên quan đến HIV tuy đã giảm nhưng vẫn còn khá phổ biến, là rào cản cho những người nghi ngờ nhiễm HIV tiếp cận công bằng các dịch vụ y tế.

Chính vì vậy, phòng, chống HIV/AIDS không chỉ là trách nhiệm riêng của ngành Y tế hay của địa phương nơi có người nhiễm HIV, mà tất cả các ngành, địa phương cần coi nhiệm vụ phòng, chống HIV/AIDS vừa có tính cấp bách vừa có tính lâu dài trong các kế hoạch hoạt động của địa phương, đơn vị mình; đồng thời cần huy động sự chung tay vào cuộc của cả cộng đồng để ngăn chặn bằng nhiều giải pháp đồng bộ, phù hợp với thực tiễn. Trong đó, cần tăng cường tuyên truyền, cung cấp thông tin về HIV/AIDS, giới tính, sức khỏe sinh sản, tình dục an toàn, tác hại của ma túy, nâng cao nhận thức và thực hiện hành vi an toàn dự phòng lây nhiễm HIV cho các tầng lớp nhân dân, bao gồm giảm kỳ thị và phân biệt đối xử; củng cố, kiện toàn và hoạt động hiệu quả Ban Chỉ đạo phòng, chống HIV/AIDS, tệ nạn ma tuý, mại dâm và phòng chống tội phạm các cấp; nâng cao năng lực cho nhân viên y tế về chủ động giám sát và cảnh báo dịch sớm; nâng cao chất lượng tư vấn, chăm sóc, điều trị cho người nhiễm HIV, người có hành vi nguy cơ cao; mở rộng các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS tại các địa bàn trọng điểm vùng sâu, vùng xa của tỉnh, đảm bảo người dân, đối tượng nguy cơ cao và các bệnh nhân HIV/AIDS được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.

Đức Giang