Việc điều trị bệnh hen suyễn cần tuân thủ theo kế hoạch điều trị và kiểm soát bệnh hen mà bác sĩ đề ra.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân hen suyễn hiện nay chưa được thực sự hiểu rõ. Nhiều chuyên gia cho rằng tác nhân gây bệnh có sự phối hợp giữa yếu tố môi trường và các yếu tố di truyền. Việc phơi nhiễm với các dị nguyên có thể khởi phát các triệu chứng của bệnh hen suyễn trên lâm sàng. Phản ứng của cơ thể trước các yếu tố khởi phát dẫn đến các bất thường ở đường hô hấp như co thắt phế quản, tăng tiết dịch nhầy và viêm phế quản.

Yếu tố dị nguyên gây hen rất đa dạng và khác nhau tùy theo từng bệnh nhân, bao gồm: Nhiễm khuẩn hô hấp trên do vi khuẩn, vi rút; không khí lạnh; bụi, khói thuốc lá, hóa chất trong không khí; xúc cảm mạnh, stress; tập luyện thể lực; một số loại thuốc như: ức chế beta, aspirin, ibuprofen, naproxen; một số loại thức ăn và nước uống cụ thể như: tôm, khoai tây chế biến sẵn, trái cây sấy khô, bia, rượu; bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản.

Triệu chứng bệnh hen suyễn

Triệu chứng hen suyễn trên lâm sàng thay đổi tùy theo từng bệnh nhân. Người bệnh có thể thường xuyên phải đối mặt với các cơn hen phế quản hoặc chỉ sau các yếu tố khởi phát như luyện tập thể lực.

Bệnh hen suyễn có các biểu hiện lâm sàng đặc trưng như: Thở nhanh, thở dốc; ho, khạc đờm, nặng hơn khi có nhiễm trùng đường hô hấp trên; thở rít, thở khò khè (là dấu hiệu giúp chẩn đoán hen suyễn ở trẻ); cảm giác bóp nghẹn hoặc đau ngực; rối loạn giấc ngủ, ngáy do khó thở, ho, thở rít xuất hiện vào ban đêm; trong cơn khó thở, nghe phổi có ran rít, ran ngáy rải rác.

Khi bệnh diễn tiến nặng nề hơn, tần suất xuất hiện của các cơn hen suyễn dày đặc hơn, triệu chứng khó thở trở nên nặng nề hơn và bệnh nhân cần được sử dụng thuốc cắt cơn đường hít thường xuyên hơn. 

Người bệnh cần nhận biết được các dấu hiệu của một cơn hen phế quản nặng, đe dọa tính mạng để đến các cơ sở y tế kịp thời: Thở dốc hoặc thở rít tiến triển nặng nề hơn một cách nhanh chóng. Triệu chứng không thuyên giảm sau khi sử dụng các thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh bằng đường hít tại nhà như albuterol. Triệu chứng xuất hiện khi bệnh nhân đang nghỉ ngơi hay chỉ hoạt động nhẹ.

Các biện pháp chẩn đoán bệnh hen suyễn

Chẩn đoán hen suyễn thường phối hợp giữa, tiền sử, thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng.

Việc khai thác tiền sử và thăm khám lâm sàng giúp bác sĩ loại trừ được các bệnh lý có triệu chứng tương tự với hen suyễn như nhiễm khuẩn đường hô hấp hay bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).

Ngoài ra, các xét nghiệm cận lâm sàng cần được thực hiện để chẩn đoán xác định và tiên lượng bệnh, bao gồm: Hô hấp kí, đánh giá mức độ hẹp phế quản bằng cách kiểm tra thể tích và tốc độ khí thở ra sau khi hít thở sâu.

Phòng ngừa bệnh hen suyễn

Cần khẳng định rằng không có biện pháp nào giúp phòng tránh bệnh hen suyễn. Tuy nhiên, người mắc bệnh hoàn toàn có thể dự phòng các cơn hen phế quản bằng các cách sau:

- Tiêm vắc xin phòng cúm.

- Xác định và tránh tiếp xúc với các dị nguyên khởi phát cơn hen.

- Nhận diện các dấu hiệu báo trước của một cơn hen, thở dốc hay thở rít.

- Điều trị các cơn hen phế quản càng sớm càng tốt, giúp dự phòng các đợt cấp tiến triển nặng hơn.

- Tuân thủ việc điều trị, không được tự ý ngừng sử dụng thuốc ngay khi thấy triệu chứng thuyên giảm.

- Tái khám theo hẹn, đảm bảo tuân theo kế hoạch điều trị và kiểm soát bệnh hen mà bác sĩ đề ra.

- Cần gặp bác sĩ ngay khi có dấu hiệu của cơn hen nặng.

- Lưu ý đến việc tăng tần suất sử dụng các thuốc hít cắt cơn nhanh vì dấu hiệu này có nghĩa là bệnh lý hen suyễn ở người bệnh vẫn chưa được kiểm soát tốt.

Các biện pháp điều trị bệnh hen suyễn

Hen suyễn tuy không phải là bệnh có thể được chữa khỏi hoàn toàn nhưng việc điều trị kiểm soát các triệu chứng của bệnh đóng vai trò quan trọng, giải quyết được các vấn đề ảnh hưởng xấu đến cuộc sống của người bệnh.

Một số thuốc được chỉ định trong việc điều trị hen suyễn, bao gồm:

- Thuốc corticoid dạng hít: Đây là loại thuốc được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị hen suyễn. Thuốc có tác dụng giảm tình trạng viêm ở các phế quản do các dị nguyên gây ra.

- Thuốc corticosteroid dạng uống: Thuốc có tác dụng ngắn và làm giảm nhanh cơn hen phế quản. Tuy nhiên, nhóm thuốc này có nhiều tác dụng phụ nếu sử dụng trong thời gian dài.

- Thuốc kháng Leukotriene: Leucotrien là một chất gây viêm được hệ miễn dịch tạo ra. Nhóm thuốc này thường chỉ dùng cho hen nhẹ và dùng phối hợp với các loại thuốc khác, ít có tác dụng phụ.

- Thuốc chủ vận beta tác dụng ngắn (SABAS): Có tác dụng giãn phế quản, được dùng để cắt cơn hen phế quản.

- Thuốc chủ vận beta tác dụng kéo dài (LABAS): Có tác dụng giống với nhóm thuốc SABAS nhưng thời gian tác dụng kéo dài hơn với mục đích kiểm soát cơn hen phế quản.

Đức Giang (St)