Hình minh hoạ

Vi rút HMPV là gì?

Vi rút metapneumovirus (HMPV) là một loại vi rút gây bệnh về đường hô hấp với các triệu chứng tương tự cúm - như ho, sốt, nghẹt mũi và khó thở. Trong trường hợp nghiêm trọng, vi rút này có thể dẫn đến các biến chứng như viêm phổi và viêm phế quản. HMPV có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ nhỏ, người già và những người có hệ miễn dịch yếu.

HMPV không phải là một loại vi rút mới. Vi rút này được các nhà khoa học phát hiện lần đầu tiên vào năm 2001 tại Hà Lan.

HMPV đã được ghi nhận là tác nhân gây nhiễm trùng hô hấp cấp tính phổ biến hàng thứ hai, sau RSV (vi rút hợp bào hô hấp) ở trẻ em dưới 5 tuổi tại các phòng khám ngoại trú ở Hoa Kỳ. Vi rút này cũng đã được phát hiện gây bệnh viêm hô hấp cấp tính ở trẻ em dưới 5 tuổi và người lớn tuổi tại nhiều quốc gia tiên tiến như: Bắc Mỹ, Châu Âu, Úc. Ngoài ra, HMPV cũng được ghi nhận tại các quốc gia khác như Ấn Độ, Pakistan, Hồng Kông và gần đây là Trung Quốc (từ giữa tháng 12/2024). 

Giống như các bệnh về đường hô hấp khác gồm: COVID-19 và cúm, vi rút HMPV lây lan qua tiếp xúc gần, hắt hơi, ho hoặc chạm vào các vật dụng nhiễm virus. Thời gian ủ bệnh từ 3 đến 6 ngày và HMPV thường hoạt động mạnh vào cuối mùa đông và mùa xuân ở các khu vực ôn đới.

Nguyên nhân các ca nhiễm gia tăng

Các chuyên gia cho biết sự gia tăng ca nhiễm tại Trung Quốc trùng với xu hướng chung của toàn cầu, khi các căn bệnh về đường hô hấp có xu hướng gia tăng vào những tháng cuối đông. Đợt bùng phát hiện tại cũng diễn ra vào thời điểm nhiệt độ ở Trung Quốc đang rất lạnh và dự báo sẽ tiếp tục kéo dài đến tháng 3.

Tổ chức Y tế thế giới đánh giá, các đợt dịch theo mùa do các tác nhân gây bệnh qua đường hô hấp thường xảy ra trong mùa đông tại các khu vực có khí hậu ôn đới. Sự gia tăng số mắc các nhiễm trùng qua đường hô hấp cấp tính ở nhiều quốc gia Bắc bán cầu trong những tuần gần đây đã được dự báo trước và không có yếu tố nào bất thường. 

Tốc độ lây lan của vi rút HMPV yếu hơn SARS-CoV-2

Về tốc độ lây lan, SARS-CoV-2 có khả năng lây nhiễm nhanh và rộng hơn nhiều so với HMPV. Trong khi tỷ suất tái tạo cơ bản (R0) của HMPV là 2, thì SARS-CoV-2 có thể đạt mức 5 hoặc cao hơn. Điều này khiến HMPV có mức độ lây lan hạn chế hơn và thường xuất hiện vào cuối mùa đông, trong khi SARS-CoV-2 có khả năng gây dịch ở bất kỳ mùa nào, với tốc độ lan truyền nhanh, đủ khả năng tạo thành đại dịch toàn cầu.

Về triệu chứng lâm sàng, HMPV thường gây sốt nhẹ, chảy mũi, đau họng, ho, thở rít; trong khi đó, bệnh COVID-19 gây các triệu chứng nặng hơn như: sốt cao, mệt mỏi, đau cơ, nhức đầu và các vấn đề hô hấp có thể tiến triển thành suy hô hấp gây tử vong.

Các chuyên gia y tế nhận định: HMPV có mức độ nguy hiểm thấp hơn COVID-19. Vi rút này chỉ đáng quan ngại khi xảy ra ở trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người có bệnh nền. Còn COVID-19 có thể gây tử vong ở mọi lứa tuổi.

Những so sánh trên cho thấy, HMPV dù có thể gây viêm hô hấp, không mang lại mức độ đe dọa nghiêm trọng như SARS-CoV-2 và không cần thiết phải quá lo lắng, nhưng vẫn cần chú trọng phòng ngừa ở các nhóm nguy cơ cao.

HMPV lây lan từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp qua bề mặt nhiễm vi rút, với nguy cơ gia tăng cao trong mùa đông và đầu mùa xuân. Các triệu chứng thường gặp bao gồm: ho, sổ mũi hoặc nghẹt mũi, đau họng, sốt; trong trường hợp nghiêm trọng, có thể gây viêm phổi nặng.

Hiện tại, HMPV chưa có vắc xin phòng ngừa hoặc thuốc điều trị đặc hiệu. Vì vậy, việc thực hiện các biện pháp phòng dịch theo khuyến cáo của ngành Y tế là rất quan trọng.

Các biện pháp phòng bệnh

Ngành Y tế khuyến cáo để phòng ngừa vi rút gây viêm phổi trên người (HMPV) và các bệnh đường hô hấp khác, người dân cần thực hiện các biện pháp như: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc chất sát khuẩn; hạn chế sờ tay lên mặt để tránh đưa vi rút vào cơ thể; giữ không gian thông thoáng, tránh chỗ đông người; đeo khẩu trang và giữ khoảng cách an toàn với người khác; ở nhà nếu có triệu chứng hô hấp, nếu có nguy cơ bệnh nặng người dân cần đến các cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.

Mai Hoa (st)