Xét nghiệm máu định kỳ cho phụ nữ mang thai tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật

Khi phụ nữ mang thai, nhau thai trong tử cung tiết ra các hoóc môn hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Các hoóc môn này cũng ngăn chặn hoạt động của insulin trong cơ thể mẹ. Ở hầu hết phụ nữ mang thai sẽ tăng cường sản xuất insulin để giữ đường máu ở mức bình thường. Tuy nhiên khi insulin không sản xuất đủ số lượng cần thiết và bị giảm hoạt động, nói cách khác glucose không thể rời máu vào tế bào để sinh năng lượng. Điều này dẫn đến sự tích tụ đường trong máu đến mức cao gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ. Tình trạng này thường hết sau khi sinh.

Những yếu tố nguy cơ gây tiểu đường thai kỳ như: Thừa cân, béo phì; tiền sử gia đình: có người bị đái tháo đường; tiền sử sinh con ≥ 4000g; tiền sử bất thường về dung nạp glucose bao gồm: tiền sử đái tháo đường thai kỳ trước, glucose niệu dương tính; tuổi mẹ trên 35 tuổi; tiền sử sản khoa bất thường: thai chết lưu không rõ nguyên nhân, sẩy thai liên tiếp không rõ nguyên nhân, sinh non, thai dị tật; hội chứng buồng trứng đa nang.

Những biến chứng của tiểu đường thai kỳ ở phụ nữ mang thai cần lưu ý

Đối với người mẹ

Các biến chứng thai kỳ thường gặp như: tiền sản giật, sản giật cao gấp 4 lần so với người bình thường, nhiễm trùng, băng huyết sau sinh...

Khó sinh: Những trường hợp mẹ mắc tiểu đường thai kỳ sẽ có nguy cơ mang thai to, dẫn tới khó khăn trong việc theo dõi sinh thường. Nguy cơ sinh non, thai chết lưu, đa ối, vỡ ối gây nguy hiểm đến mẹ và bé. Về lâu dài, các thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ còn tăng nguy cơ tiến triển thành tiểu đường typ 2 và các biến chứng liên quan, đặc biệt là biến chứng tim mạch.

Đối với thai nhi

Thai nhi có nguy cơ dị tật hoặc tử vong, chậm phát triển, thai to, giảm sự trưởng thành của phổi do khả năng bị sinh non cao. Thai nhi có nguy cơ bị các dị tật bẩm sinh ở hệ tiết niệu, hệ thần kinh, tim mạch…

Đối với trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh dễ mắc hội chứng hạ đường huyết: sau sinh, tuyến tụy của trẻ vẫn tiếp tục sản xuất tiếp insulin để đáp ứng lượng đường dư thừa trước đây. Do đó, lượng đường trong máu của trẻ sẽ xuống thấp gây nên tình trạng hạ đường huyết. Một số trường hợp gây ra tình trạng co giật dẫn đến hôn mê và tổn thương não nếu trẻ không được kiểm tra và phát hiện kịp thời.

Tất cả các phụ nữ mang thai đều nên tầm soát tiểu đường thai kỳ ở tuần 24 - 28 của thai kỳ, thời điểm này được khuyến cáo là thời điểm chuẩn, tốt nhất để phát hiện tiểu đường thai kỳ. Những phụ nữ có nguy cơ cao nên được tầm soát tiểu đường sớm hơn bình thường. Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ được dựa vào nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống.

Việc xét nghiệm thường được thực hiện vào buổi sáng khi chưa ăn uống gì và sau khi nhịn ăn ít nhất 8 giờ (nhưng không quá 12 giờ). Thai phụ sẽ được lấy máu 3 lần vào 3 thời điểm khác nhau: Lần đầu thai phụ sẽ được lấy máu lúc đói.
Sau đó, thai phụ  được hướng dẫn uống nước có pha 75g glucose, uống trong vòng 3 đến 5 phút. Sau 1 và 2 giờ từ thời điểm sau khi uống nước glucose, thai phụ sẽ được lấy hai mẫu máu tại 2 thời điểm đó để đo đường huyết.

Để phòng tránh bệnh tiểu đường thai kỳ hiệu quả, phụ nữ có thai cần điều chỉnh độ dinh dưỡng, lối sống lành mạnh:

Chọn thực phẩm có lợi cho sức khỏe: Các loại thực phẩm giàu chất xơ, ít chất béo và calo như: trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt… là lựa chọn tuyệt vời.

Vận động thường xuyên: Hãy dành 30 phút vận động hợp lý, nhẹ nhàng mỗi ngày như: tưới cây, lau dọn nhà cửa, đi bộ… cũng rất tốt cho sức khỏe mẹ và thai nhi.

Hạn chế sử dụng các đồ uống có chứa chất kích thích như rượu, bia, cà phê,…

Hạn chế sử dụng muối: Giảm ăn mặn nhất là đối với những thai phụ có phù, tăng huyết áp hoặc bị nhiễm độc thai nghén để tránh tai biến khi đẻ. Nên sử dụng dưới 5g muối/ngày và nên sử dụng muối iốt.

Giữ cân nặng hợp lý khi có ý định mang thai: Thừa cân - béo phì tiền mang thai là căn nguyên của một loạt vấn đề sức khỏe xảy đến trong thai kỳ, chẳng hạn như: đái tháo đường thai kỳ, tiền sản giật, sinh non… Do đó, nếu bạn thừa cân và đang có kế hoạch sinh em bé, hãy giảm cân để tạo nền tảng cho một thai kỳ khỏe mạnh.

                                                                                                 Ngọc Anh (St)