Tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản đầy đủ và đúng lịch là biện pháp phòng bệnh quan trọng và hiệu quả nhất

Bệnh VNNB là một trong những căn bệnh nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong và di chứng cao ở trẻ nhỏ. Bệnh thường xảy ra chủ yếu ở trẻ em dưới 15 tuổi, đặc biệt nhóm nguy cơ cao nhất là trẻ em ở lứa tuổi từ 2 - 6 tuổi (chiếm 75% tổng số trẻ mắc bệnh).

Bệnh VNNB là bệnh nhiễm trùng cấp tính do vi rút VNNB gây tổn thương ở não và hệ thần kinh trung ương, bệnh lây truyền qua muỗi đốt. Biểu hiện chính của bệnh là sốt cao, đau đầu dữ dội, nôn mửa, co giật, hôn mê; trên lâm sàng thường có biểu hiện nhiễm trùng và rối loạn thần kinh ở nhiều mức độ khác nhau. Khi bệnh nặng, sẽ để lại di chứng thần kinh như: liệt, mất trí nhớ và tỷ lệ tử vong cao.

Thời kỳ ủ bệnh của VNNB thường kéo dài từ 5 đến 7 ngày và không có biểu hiện gì khác thường.

Sau đó là thời kỳ khởi phát, xuất hiện các triệu chứng viêm long đường hô hấp trên (sổ mũi, viêm họng, nghẹt mũi, ho...), sốt cao đột ngột (trên 39-40^oC), kèm theo đau đầu, đặc biệt là ở vùng trán. Có thể có rối loạn tiêu hóa (đau bụng kèm theo đi ngoài phân lỏng, buồn nôn, nôn) nhất là ở trẻ nhỏ tuổi. Trẻ bệnh có biểu hiện cứng gáy và tăng trương lực cơ và có thể xuất hiện lú lẫn, mất dần ý thức.

Tiếp đến là thời kỳ toàn phát. Ở thời kỳ này, các dấu hiệu đã có ở thời kỳ khởi phát nhưng tăng mạnh lên, đặc biệt là các dấu hiệu thần kinh như: cuồng sảng, ảo giác hoặc kích động, tăng trương lực cơ làm cho trẻ bệnh nằm trong tư thế co quắp “kiểu cò súng”. Co giật cũng có thể xuất hiện hoặc bị bại liệt cứng. Ngoài ra có các dấu hiệu vã mồ hôi, da lúc đỏ, lúc tái (rối loạn vận mạch dưới da), rối loạn nhịp thở và tăng tiết dịch ở hệ hô hấp.

Bước sang tuần thứ hai, các triệu chứng như: sốt, triệu chứng thần kinh, tim mạch dần dần giảm (gọi là thời kỳ lui bệnh). Tuy vậy, một số bệnh nhân sau giai đoạn này có thể để lại di chứng như: bại liệt chi hoặc liệt các dây thần kinh sọ não hoặc rối loạn sự phối hợp vận động, di chứng tâm thần (lú lẫn).

Nếu không được chữa trị sớm, có thể có biến chứng rất nặng như: viêm phổi, viêm phế quản hoặc viêm phế quản - phổi do bội nhiễm vi khuẩn. Ngoài ra, có thể gặp một số có di chứng muộn sau một năm hoặc lâu hơn nh: động kinh, Parkinson. Bệnh VNNB có tỷ lệ tử vong cao (khoảng từ 20 - 80%) thường gặp ở những bệnh nặng như co giật, hôn mê sâu, nằm lâu ngày, suy kiệt, viêm phổi nặng.

Khi nghi ngờ bị viêm não cần cho trẻ bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để khám bệnh càng sớm càng tốt. Không nên tự chẩn đoán bệnh và không tự mua thuốc để tự điều trị khi không có chuyên môn về y học. Nếu đưa người bệnh đến bệnh viện muộn sẽ rất khó khăn cho việc điều trị và nguy hiểm cho tính mạng bệnh nhân.

Hiện nay Bệnh Viêm não Nhật Bản chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, để chủ động phòng bệnh viêm não vi rút, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo các biện pháp phòng bệnh như sau:

1. Thực hiện tốt vệ sinh môi trường, nhà ở sạch sẽ, vệ sinh chuồng trại chăn nuôi để hạn chế nơi trú đậu của muỗi, di dời chuồng gia súc ra xa nhà ở, loại bỏ các ổ lăng quăng, bọ gậy.

2. Khi ngủ cần mắc màn, thường xuyên sử dụng các biện pháp xua, diệt muỗi, không để trẻ em chơi gần chuồng gia súc.

3. Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay với xà phòng, đảm bảo an toàn thực phẩm, ăn chín, uống chín.

4. Hạn chế tiếp xúc với người bệnh và đeo khẩu trang khi chăm sóc người bệnh.

5. Riêng đối với vi rút gây bệnh viêm não Nhật Bản: tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản đầy đủ và đúng lịch là biện pháp phòng bệnh quan trọng và hiệu quả nhất.

* Lịch tiêm vắc xin Viêm não nhật bản:

Đối với trẻ em dưới 5 tuổi: Cần tiêm đủ 3 liều cơ bản theo lịch tiêm của Chương trình tiêm chủng mở rộng Quốc gia:

+ Mũi 1: lúc trẻ 1 tuổi

+ Mũi 2: sau mũi 1 từ 1 đến 2 tuần

+ Mũi 3: sau mũi 2 một năm

Sau đó cứ 3 năm tiêm nhắc lại một lần cho đến khi trẻ qua 15 tuổi.

Đối với trẻ trên 5 tuổi: nếu chưa từng được tiêm vắc xin Viêm não Nhật Bản thì cũng tiêm với 3 liều cơ bản:

+ Mũi 1: tiêm càng sớm càng tốt

+ Mũi 2: sau mũi 1 từ 1 đến 2 tuần

+ Mũi 3: sau mũi 2 một năm

Sau đó cứ 3 năm tiêm nhắc lại một lần cho đến khi trẻ qua 15 tuổi.

Ngọc Anh