Ngày 08/3, Cục Y tế dự phòng đã ban hành Công văn số 226/DP-DT đề nghị Sở
Y tế các tỉnh, thành phố tăng cường phòng, chống bệnh liên cầu lợn
trên người. Theo báo cáo
của hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm Bộ Y tế, trong những tháng đầu năm 2023
đã ghi nhận một số trường hợp nhiễm liên cầu lợn ở người tại một số tỉnh, thành
phố.
Bệnh liên cầu
lợn do Streptococcus suis (S.suis) gây nên là bệnh lây truyền từ động vật sang
người và có thể gây tử vong. Người bệnh thường có triệu chứng lâm sàng nặng,
phải điều trị trong thời gian dài, chi phí điều trị lớn và thường để lại biến
chứng không phục hồi sau khi khỏi bệnh.
Streptococcus
suis được phát hiện ở nhiều nơi trên thế giới, những nơi chăn nuôi lợn. Tỷ lệ
mang S.suis không triệu chứng trong một đàn lợn khoảng 60%-100%. Những người bị
suy giảm miễn dịch và lợn bị suy giảm miễn dịch có nguy cơ mắc bệnh cao. Vi
khuẩn S.suis thường cư trú ở đường hô hấp trên, đặc biệt là ở mũi, ở đường tiêu
hoá và sinh dục của lợn. Hiện có 2 týp liên cầu lợn: Týp I, hay gây dịch bệnh
lẻ tẻ ở các đàn lợn dưới 8 tuần tuổi. Týp II gây bệnh ở nhiều lứa tuổi khác
nhau của lợn nhưng thường gây bệnh ở lợn thịt với các dấu hiệu viêm màng não,
viêm nội tâm mạc, viêm phổi, bại huyết, bệnh đường tiêu hóa, viêm khớp, xuất
huyết ở da, gây sảy thai và chết đột tử ở lợn. S.suis týp II thường gây bệnh
cho người.
Năm 1960, người
nhiễm đầu tiên được phát hiện. Đến nay, trên thế giới đã ghi nhận khoảng 490 ca
bệnh liên cầu lợn ở người, trong đó tỷ lệ tử vong là 17,5%. Các trường hợp
người mắc bệnh đã được thông báo ở các nước trên thế giới (17 nước): Hà Lan,
Đan Mạch, Đức, Bỉ, Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Úc, Hungari, Hồng Kông,
Croatia, Nhật, Singapore, Đài Loan, New Zealand, Argentina, Trung Quốc. Năm
2005, dịch liên cầu lợn ở người đã xảy ra tại Trung Quốc. Vụ dịch này đã làm
215 người mắc, trong đó có 39 ca tử vong (chiếm tỷ lệ 18,1%). Theo thống kê có
80% những người bị bệnh là nam giới, là những người giết mổ lợn bị bệnh hoặc
chế biến và bán thịt lợn. Hơn 40% các trường hợp 50 - 60 tuổi.
Ở Việt Nam,
bệnh liên cầu lợn mới được biết đến từ năm 2003. Trong vài năm qua, chỉ có
khoảng 10 bệnh nhân vào Viện Các bệnh truyền nhiễm và Nhiệt đới Quốc gia. Trong
hai năm 2005 - 2006, có 72 trường hợp nhiễm S.suis nhập Bệnh viện Bệnh nhiệt
đới Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 2007 có tới hơn 48 ca (22 ca ở miền Bắc, 20 ca ở
miền Nam, 6 ca ở miền Trung) được chẩn đoán bị bệnh liên cầu lợn, có một số ca
xét nghiệm xác định được tác nhân gây bệnh là S.suis týp II. Có 3 ca trong số
này đã tử vong. Theo một nghiên cứu của Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Thành phố Hồ
Chí Minh cho thấy bệnh này có khuynh hướng xảy ra vào mùa hè nắng nóng, 58 bệnh
nhân (81%) là nam giới. Phần lớn bệnh nhân là nông dân, 38% bệnh nhân có tiền
sử tiếp xúc với lợn hay thịt lợn, tuy nhiên chỉ có 6 bệnh nhân (8%) có tổn
thương da nghi ngờ. 69 bệnh nhân (96%) biểu hiện bệnh cảnh viêm màng não như:
sốt, nhức đầu, ói, cổ cứng, rối loạn tri giác là những triệu chứng thường gặp.
68% trường hợp viêm màng não mủ có triệu chứng ù tai, điếc.
Để chủ động
phòng, chống lây nhiễm bệnh liên cầu lợn sang người, Cục Y tế dự phòng đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành phố đề nghị chỉ
đạo các đơn vị trực thuộc khẩn trương thực hiện một số nội dung trọng tâm sau:
Tăng cường
giám sát, phát hiện sớm các trường hợp nghi nhiễm liên cầu lợn ở người, triển
khai ngay các biện pháp xử lý ổ dịch; các cơ sở khám chữa bệnh đặc biệt chú ý
những trường hợp người bệnh có triệu chứng nghi nhiễm liên cầu lợn, khai thác
tiền sử dịch tễ và lấy mẫu xét nghiệm điều trị bệnh nhân kịp thời để tránh tử
vong và thông báo cho Trung tâm kiểm soát bệnh tật để điều tra, xử lý ổ dịch.
Tăng cường
truyền thông các biện pháp phòng lây nhiễm liên cầu lợn sang người: không ăn
sản phẩm từ lợn chưa được nấu chín hoặc từ lợn ốm, chết, đặc biệt không ăn tiết
canh lợn; có biện pháp bảo hộ lao động như đeo găng tay, khẩu trang cho những
người chăn nuôi, tiếp xúc, giết mổ, buôn bán gia súc.
Phối hợp chặt
chẽ với cơ quan thú y trong việc giám sát phát hiện các dịch bệnh trên đàn lợn
mà thuận lợi cho liên cầu lợn bùng phát như dịch bệnh tai xanh, kịp thời chia
sẻ thông tin để có những biện pháp nhằm ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm sang người.
Sẵn sàng vật
tư, hóa chất, phương tiện bảo đảm triển khai các biện pháp giám sát và xử lý ổ
dịch; rà soát các hướng dẫn chuyên môn, kỹ thuật trong giám sát, chẩn đoán và
điều trị bệnh liên cầu lợn để củng cố năng lực cho cán bộ chuyên trách.
Mai Hoa (t/h)