Bệnh đậu mùa khỉ
được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1958 trên các đàn khỉ được nuôi để nghiên
cứu, do đó có tên là bệnh đậu mùa khỉ. Ca bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên ở người
được ghi nhận vào năm 1970 tại Cộng hòa Dân chủ Công gô và sau đó trở thành
bệnh lưu hành ở khu vực Trung Phi và Tây Phi.
Hình ảnh vi rút đậu mùa khỉ
dưới kính hiển vi
Bệnh đậu mùa khỉ thường
có các triệu chứng như: sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết,
ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên mặt,
bên trong miệng hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực,
bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Bệnh đậu mùa khỉ có thể tự khỏi trong vòng 2-3
tuần; tuy nhiên hay gặp tổn thương da toàn thân và có hạch to kéo dài 2-3 tuần.
Bệnh thường nặng ở trẻ em, phụ nữ có thai hoặc người suy giảm miễn dịch.
Thời gian ủ bệnh từ 5-21
ngày. Thời gian người bệnh có thể lây nhiễm cho người khác là từ khi xuất hiện
triệu chứng đầu tiên đến khi tất cả các lớp vảy trên các vị trí phát ban bong
tróc hết. Các biến chứng có thể gồm nhiễm trùng thứ phát, viêm phế quản phổi,
nhiễm trùng huyết, viêm não và nhiễm trùng giác mạc kèm theo mất thị lực. Bệnh
có tỷ lệ tử vong dao động từ 0 -11%.
Đậu
mùa khỉ ở người lây truyền khi tiếp xúc trực tiếp gần, lây qua vết thương, dịch
cơ thể, giọt bắn lớn của đường hô hấp và qua tiếp xúc với các vật dụng, đồ dùng
bị nhiễm mầm bệnh. Sự lây truyền có thể xảy ra qua nhau thai từ mẹ sang thai
nhi hoặc khi tiếp xúc gần trong và sau khi sinh.
Từ 01/01/2022
đến ngày 23/7/2022, Tổ chức Y tế thế giới đã ghi nhận hơn 16.000 trường hợp mắc
bệnh đậu mùa khỉ tại 75 quốc gia, trong đó có 5 trường hợp tử vong.
Ngày
23/7/2022, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới công bố đợt bùng phát dịch
bệnh đậu mùa khỉ hiện nay là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe
cộng đồng quốc tế theo Điều lệ Y tế quốc
tế do tốc độ lây lan nhanh, nguy cơ về sự lan rộng hơn nữa
của dịch bệnh tới các quốc gia khác là rất rõ ràng.
Đến ngày 24/7/2022, Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp mắc
bệnh đậu mùa khỉ; tuy nhiên nguy cơ bệnh đậu mùa khỉ có thể xâm nhập và gây
bệnh ở nước ta là hoàn toàn có thể do bệnh dịch đã ghi nhận ở nhiều quốc gia,
sự giao lưu đi lại thuận tiện và có xu hướng gia tăng giữa Việt Nam và các nước
trên thế giới, trong khu vực.
Để chủ động phòng chống
dịch bệnh đậu mùa khỉ ở nước ta, Bộ Y tế khuyến cáo người dân chủ động thực
hiện các biện pháp phòng bệnh sau:
1.
Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay
hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết
đường hô hấp; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay
sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng.
2.
Thường
xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay.
3.
Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều
triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư
vấn kịp thời. Đồng thời, cần chủ động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.
4. Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh đậu mùa khỉ,
tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật
dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Trong trường hợp nơi ở/nơi làm việc có người
mắc hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần thông báo cho cơ quan y tế để được tư vấn và xử
trí kịp thời, không tự ý điều trị.
5.
Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ (khu vực Trung và Tây
Phi), cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm
nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa vi rút đậu mùa khỉ. Khi quay
trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư
vấn.
6.
Đảm bảo an toàn thực phẩm, thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động
thể lực, nâng cao sức khỏe.
Bảo An